Sensueel zonder plat te zijn

Twee jaar geleden vierde Marion Bloem haar veertigjarig jubileum als schrijfster. In 1983 brak ze naar een groot publiek door met haar roman Geen gewoon Indisch Meisje. Omdat de schrijfster zich vereenzelvigde met gemengde afkomst, werd Bloem zowel in de media als in de wetenschap vanwege deze roman beschouwd als hét gezicht en dé stem van de tweede generatie Indische Nederlanders.

Na dit literaire debuut volgde een indrukwekkend oeuvre, waarin voormalig Nederlands-Indië en het hedendaagse Indonesië veelal werden gethematiseerd. Maar ook lust en liefde zijn thema’s waar Bloem door bevlogen is. Haar onlangs verschenen, gelijknamige roman is niet het eerste boek dat hierover gaat. Ook in Meer dan mannelijk (2011) worden liefde en lust tegenover elkaar geplaatst. Maar Lust en liefde is anders; met deze roman wilde de schrijfster de complexiteit van lust en liefde weergeven in een huwelijk dat al veertig jaar standhoudt. Daarin is ze met vlag en wimpel geslaagd.

Lust en liefde beslaat een periode van veertig jaar, die door hoofdpersonage Eva in de vorm van flashbacks wordt herdacht vanaf een massagetafel in haar eigen keuken. We leren de jonge negentienjarige Eva kennen die een relatie krijgt met Adam en moeite heeft de seksualiteit in zichzelf te ontdekken. Adam leert de onervaren Eva wat lust is en helpt haar geduldig ‘het lint’ weer terug te vinden, “de tinteling die nodig was om het gewenste hoogtepunt tijdens het vrijen te bereiken.”

Alhoewel Adam en Eva aan het begin van hun relatie beloven elkaar nooit te verlaten, worden de grenzen van liefde en lust steeds verlegd en weer bijgeschaafd. Eva vindt ‘het lint’ niet alleen bij haar eigen man, maar ook bij andere minnaars. Ook Adam overschrijdt de grenzen van monogamie. Terwijl Eva open is over haar escapades, houdt Adam zijn buitenechtelijke avontuurtjes voor zichzelf. De geliefden doen elkaar pijn, hun liefde wordt meerdere malen op de proef gesteld. De zwaarste proef moeten de geliefden echter doorstaan als Adam prostaatkanker krijgt. Niet alleen het ziekteproces en de bijbehorende zorgen zijn vreselijk, ook de lust verdwijnt bij Adam, datgene wat zo onlosmakelijk verbonden leek te zijn met hun liefde. Toch blijkt de voorgenomen onvoorwaardelijke liefde een sterke fundering.

“Ze zal weggaan als niet alleen de erotiek ontbreekt, maar ook de zuiverheid. Gebrek aan fysieke intimiteit is draaglijk als ze hun inhoudelijke intimiteit weten te heroveren. Hem verlaten zal moeilijk zijn. Hij is een deel van haar.”

Anders dan in veel van haar vorige romans, waarin situaties vanuit vele invalshoeken worden bekeken (Ver van familie is hiervan een goed voorbeeld), kent Lust en liefde slechts twee vertelperspectieven. Bloem daagde zichzelf uit om zich voor honderd procent in de twee personages, Adam en Eva, in te leven, en dat is gelukt. Het is net alsof er twee schrijvers -waarvan je automatisch bij de tweede schrijver denkt aan Bloems echtgenoot Ivan Wolffers- afwisselend aan deze roman hebben gewerkt. En alhoewel Bloem vindt dat het er niet toe mag doen of een roman wel of niet autobiografische elementen bevat (zie interview), kun je je daar als lezer niet aan onttrekken. De zestigjarige Eva is al sinds haar negentiende bij haar huidige man, heeft één zoon, is van Indische komaf, haar man krijgt prostaatkanker; stuk voor stuk gegevens die overeenkomen met het leven van de schrijfster. Maar doet dat ertoe? Nee. Ook zonder deze vergelijking is Lust en liefde een aangrijpend boek. De kracht van de roman zit in de kwetsbaarheid en de ontwikkeling van de personages en in de beeldende schrijfstijl.

Lust en liefde is sensueel, zonder plat te zijn. Geen erotiek slechts om het boek op te leuken, maar omdat het bij de ontwikkeling van de personages hoort. Marion Bloem laat zien dat lust en liefde zowel elkaars vriend als vijand kunnen zijn. Een ander thema dan we van ‘dé stem van de tweede generatie Indische-Nederlanders' gewend zijn, maar een herkenbare en vertrouwde schrijfstijl: een aanwinst in Bloems oeuvre.