Werken in de fabriek

In De fabriek volg je als lezer drie werknemers van een immense fabriek in Japan. De jonge Yoshiko Ushiyama heeft al verschillende banen gehad en werkt als uitzendkracht bij de fabriek en bedient op de afdeling praktische ondersteuning de papierversnipperaar. Furufue is een universiteit expert mos die de hele fabriek moet voorzien van groene daken. Het derde hoofdpersonage is meneer Ushiyama, hij is via zijn vriendin die voor een uitzendbureau werkt bij de fabriek terechtgekomen. Hij moet stapels drukproeven corrigeren, waarbij hij regelmatig in slaap valt.

De auteur van De fabriek is de Japanse Hiroko Oyamada. Ze is in Hiroshima geboren in 1983. Het boek De fabriek verscheen in Japan in 2013 en is gebaseerd op de eigen ervaringen van de auteur als uitzendkracht voor een autofabrikant. In Japan is het werk van Hiroko Oyamada o.a. bekroond met de Shincho-prijs voor Nieuwe Schrijvers en de Akutagawaprijs. In de Verenigde Staten en Engeland wordt haar boek zeer gewaardeerd.

De fabriek waar het in dit boek om draait en waar de drie hoofdpersonages werken is een groot complex bij een Japanse stad - deze wordt niet bij naam genoemd. Het fabrieksterrein is een stad op zich, zo heeft het een eigen buslijn, restaurants en zijn er veel andere voorzieningen voor de medewerkers.

De auteur heeft weinig structuur in het boek aangebracht, zo bevat het boek geen hoofdstukaanduiding of persoonsaanduiding, hoewel het perspectief regelmatig wisselt. Het boek is geschreven vanuit het ik-perspectief van de drie hoofdpersonages. Het duurt soms even voor je doorhebt welk personage nu weer aan het woord is. De gebeurtenissen lijken kort op elkaar te volgen, maar daar weet de auteur te verrassen en blijkt 15 jaar verstreken. Door het ontbreken van tijdsaanduiding moet je je vooral door het verhaal laten leiden.

Een belangrijke boodschap die de auteur in dit boek lijkt te willen meegeven is de doelloosheid die werk kan hebben. Een passende quote uit het boek: ‘Een levensdoel, de zin van het leven, dat soort dingen houdt geen enkel verband met arbeid’. Oyamada schetst in De fabriek het leven van drie fabrieksmedewerkers. Ze lijken alle drie niet erg veel plezier te hebben in hun werk, maar zijn blij dat ze een baan hebben en passen zich daarom aan en volgen de instructies van hun leidinggevenden. Het wordt nooit echt duidelijk wat de fabriek nu eigenlijk produceert, maar het is een groot bedrijf waarin iedereen zijn eigen taak heeft en waar men zich strikt aan zijn taakomschrijving houdt.

Het boek leest niet heel vlot, maar weet wel te boeien en fascineren. Een bijzonderheid zijn bijvoorbeeld de dierpopulaties die op het grote fabrieksterrein wonen. Ze worden regelmatig benoemd en uitgebreid beschreven. Ook lijken deze dieren eigenaardigheden van de fabriek te typeren. Hier en daar overdrijft de auteur en lijkt alles wat absurd, waardoor je soms gaat twijfelen of het er echt zo aan toe gaat op sommige plekken.