Afrekenen met terrorisme

Een half jaar geleden stond Parijs ineens in brand. Berichten over terroristische aanslagen op verschilende locaties kropen de social media in en later ook in spoeduitzendingen van nieuws en journaal. De chaos in het begin van deze vreselijke avond gaf nog geen enkel beeld over de daders of de slachtoffers. Hoe moet het dan zijn als je weet dat iemand van wie je houdt zich op een van de getroffen locaties bevindt. Je hebt geen enkel idee wat er gebeurd is en kunt geen contact leggen. Een gruwel van ongekende omvang. Frankrijk, maar ook Europa en de rest van de wereld reageerde onthutst, boos, aangeslagen en ook standvastig. Standvastig over de normen en waarden van het moderne Europa en geenszins van plan om zich angst aan te laten jagen.

Antoine Leiris verloor zijn vrouw op deze avond. Zij bezocht het concert van de Eagles of Death Metal in het Bataclantheater en zou één van de 89 slachtoffers worden die niet meer levend uit het theater hebben kunnen komen. Een paar dagen na de aanslagen plaatste Leiris een brief op zijn Facebookpagina, gericht aan de terroristen, getiteld Mijn haat krijgen jullie niet. Deze brief en een gedetailleerd dagboek, startend op 13 november 2015, 22:37 zijn gebundeld in een gelijknamig boekje. Het werd Leiris' debuut, zo anders dan de journalist en schrijver gedacht en gewild had.

We hebben allemaal voor de televisie gezeten, naar de radio geluisterd of de social media continu ververst. De dagboekaantekeningen van Leiris blazen je echter van je sokken. We weten wat de omvang van de aanslag was, de schade, de cijfers, de aantallen. Maar om van zo dichtbij binnen te kijken bij Antoine Leiris en zijn bijna anderhalf jaar oude zoontje is zo teer, zo pijnlijk, zo mooi, zo liefdevol en zo ontzettend verdrietig, dat je gedwongen wordt op een heel andere manier naar die dag terug te kijken. Het was een serie aanslagen in Parijs, en er zijn inmiddels andere aanslagen over de hele wereld geweest. Maar voor honderden mensen is het een keerpunt in hun leven geweest, de dag dat ze hun geliefde verloren. Hun moeder, hun vader, broer, zus, dochter, zoon, vrienden.

Leiris vertelt de terroristen in zijn Facebookbrief dat hij niet zal reageren met haat en woede. Dat hij niet aan ze zal blijven denken en niet bang zal zijn. Dat zijn zoontje de aanslagplegers zijn leven lang 'zal beledigen door gelukkig en vrij te zijn. Want nee, zijn haat krijgen jullie ook niet.'

Het boek sluit op de vroege ochtend van 25 november, de dag na de begrafenis, als Antoine en zijn zoontje Melvin voor het eerst haar graf gaan bezoeken. Na een kort verblijf lopen ze in regenplassen springend weer weg, lachend, omdat je net anderhalf jaar oud bent en omdat je de vader bent van een jochie dat net anderhalf is. En omdat ze niet je haat krijgen...

Leiris schrijft prachtig, heel klein en teer, een schrijverscarrière is geboren. Met een zeer onwillige keuze voor het debuut. De vertaling uit het Frans door Martine Woudt is lovenswaardig. Is het een belangrijk document? De Facebookbrief is door duizenden al online gelezen en we weten wat er gebeurde die avond. Toch is het waardevol om te zien wat zoiets doet met één enkel leven. Om te voorkomen dat je in getallen gaat denken. Om te begrijpen dat het na een half jaar voor veel mensen helemaal geen oud nieuws is en ook nooit zal worden.