Geweldige YA scifi, zonder dat het YA scifi is

Rood is het eerste deel van een YA scifi-trilogie van de Amerikaanse auteur Pierce Brown. Het boek verscheen in 2014 in het Engels en wordt geprezen en bejubeld. De filmrechten zijn gekocht door Universal Pictures, met regisseur Marc Forster (World War Z) aan het roer. Een enorm succesverhaal lijkt het, maar evengoed heeft Brown ruim honderd afwijzingen moeten incasseren voor zijn (eerdere) boeken, voordat hij deze trilogie gepubliceerd kreeg.

De hoofdpersoon in Rood is Darrow, een Helduiker. De jonge kerel is getrouwd met Eo en leeft in de armoedige onderwereld van Mars. Hij gaat elke dag in zijn boormachine zitten, om in de diepten van Mars Helium-3 te oogsten, een goedje dat nodig is om de rode planeet te terraformen. Zijn volk heeft het zwaar, maar ze weten dat ze hun werk doen om de bevolking op aarde te redden door van Mars een bewoonbare planeet te maken. Ze pikken de onderdrukking door de hogere klassen, omdat het al eeuwen zo is geregeld en ze komen niet in opstand, want het leven is nu eenmaal zo. Totdat Darrow ontdekt dat Mars al generaties lang bewoonbaar is. Het oppervlakte van de planeet is volledig ingericht en bebouwd, met steden vol gezonde en gelukkige mensen. Darrow gaat undercover in een opleiding voor jongeren uit de Gouden kaste, de leiders van het volk.

Deze opleiding blijkt echter een ware slachting te zijn. Darrow moet alles op alles zetten om niet alleen indruk te maken op de hoge piefen, maar vooral te overleven én zijn geheime identiteit te bewaren.

Het etiket YA is twijfelachtig bij dit boek. Dit is een bruut, ruig, serieus, volwassen en akelig boek. George R.R. Martin zou schrikken van het bloed dat in dit eerste deel vloeit en het aantal doden dat in deze 450 bladzijden valt. Hecht niet aan de personages, want er blijft niet veel over. Het etiket sciencefiction is ook flinterdun. Het strijdtoneel is inderdaad Mars, maar veel meer dan een wat afwijkende zwaartekracht zien we daar niet veel. Er zijn Puls-wapens, Grav-laarzen, en vergaande mogelijkheden om levende wezens te 'modelleren'. Het verhaal speelt zich met name af in de natuur, die vrij gelijk staat aan die van onze planeet.

Nu de etiketjes van het boek af zijn gescheurd, kan er een nieuw plakkertje op: beregoed. Brown heeft het voor elkaar gekregen zijn lezers een verhaal voor te schotelen dat de bekende elementen heeft (onderdrukking, overheidsgeheimen, standen en rangen, de 'zeer talentvolle boerenjongen'), maar toch heel erg origineel en creatief in elkaar zit. De intro, waar Darrow nog Helduiker is en nog helemaal geen plannen heeft voor een opstand, is geweldig neergezet. Wees voorbereid op het plengen van wat traantjes als je leest waarom Darrow eindelijk in actie komt tegen de onderdrukking.

Brown schrijft in ik-vorm vanuit alleen Darrow, dus we weten als lezers alleen wat Darrow weet, ziet en denkt. Dit brengt je heel dichtbij de beweegredenen van deze woeste en trieste hoofdpersoon. Het zorgt er ook voor dat je regelmatig samen met Darrow op het verkeerde been bent gezet en terug wilt bladeren om te ontdekken wat je gemist hebt. Darrow is een vrij uniek hoofdpersonage, omdat hij fouten maakt, fouten die mensen het leven kosten, fouten die onomkeerbaar zijn. Hij is geen kroonprinsje dat telkens de juiste keuze maakt uit de goedheid van zijn hart. Er zijn anderen die sterker, slimmer, beter zijn dan hij. En het komt niet vanzelf goed. Helemaal niet.

Rood is een actiegedreven boek. Ellenlange overpeinzingen, informerende gesprekken en infodumps, een bekend euvel van fantasy en scifi, zijn hier afwezig. En we missen niets aan achtergrond, setting of omlijsting. We hebben alle informatie die we nodig hebben en er glinstert nog veel meer aan de horizon. Het maakt dit boek onneerlegbaar.

De verwachtingen voor Gouden zoon, het vervolg, zijn enorm. Rood leunt tegen de vijf sterren aan, de rest van de serie mag dat waar gaan proberen te maken.