Sterk staaltje schrijfkunst

Kathy Mathys is naast schrijver ook schrijfdocent. 'Tot het glinstert' is haar derde boek.

Korte inhoud
In 1996 gaf Anna masterclasses schrijven aan Bruce, Joost, Emily en Sylvia. Het vijftal raakte algauw bevriend, maar na die zomer in Brussel gaat ieder z’n eigen weg. Bruce breekt met zijn autobiografie internationaal door als auteur. Hij kan echter niet tegen de roem en trekt zich daarom terug in Frankrijk. Jaren later vraagt hij aan Anna om zijn biografie te schrijven. Anna reist naar het domein waar hij verblijft en zonder dat ze het beseft, raakt ze betrokken bij wat Bruce’ laatste dagen zullen zijn.
Anno 2018. In Anna’s schrijfklas verschijnt plots Billie, de dochter van Bruce en Emily. Billie heeft veel vragen over haar overleden vader en zij is niet de enige. Anna krijgt het lastig, want ze wil haar geheimen niet zomaar onthullen…

Oordeel
In ‘Tot het glinstert’ van Kathy Mathys volgen we schrijfdocent Anna Kuyken in twee verschillende levensfases. Het verhaal start in 2018, dan ontmoet Anna Billie. Zij is de dochter Bruce en Emily, die Anna in 1996 leerde kennen toen ze schrijfles gaf in Brussel. Boven elk hoofdstuk staat netjes het jaartal waarin de daaropvolgende gebeurtenissen zich afspelen, we lezen dus afwisselend over het heden en verleden. Vanaf het einde van het eerste hoofdstuk is het meteen duidelijk dat ‘Tot het glinstert’ een gelaagd boek is, want op het einde doet Mathys iets bijzonders. Ze schrijft expliciet dat haar hoofdpersonage een notitieboek neemt en begint te schrijven over het jaar 1996.

Die gelaagdheid is een van de sterkste punten van het boek. In de passages over 1996 is Anna zich ervan bewust dat ze zich sommige zaken niet helemaal juist herinnert. Die onzekerheid benoemen vergroot je sympathie voor Anna en draagt bij aan de rode draad van het boek: herinneringen. Mathys beschrijft Anna’s geheugenkronkels heel concreet, je kan perfect haar gedachtegang volgen en komt zo heel wat te weten over haar persoonlijkheid. De auteur heeft echt een verbluffend oog voor detail en laat deze roman voelen als de memoires van Anna (=herinneringen aan gebeurtenissen die de schrijver zelf heeft meegemaakt) met verborgen biografieën (= het levensverhaal van een ander vertellen). Opvallend: op het einde van het boek zegt Anna dat elk levensverhaal een bekentenis is, ze suggereert dus dat ze haar eigen levensverhaal vertelt.

Anna neemt hier de rol van schrijver op zich en pent alles neer wat ze kwijt wil over die bewuste jaren uit haar leven. De verborgen biografie slaat hier vooral op Bruce, die een centrale rol speelt in het boek. Stap voor stap lezen we iets meer over zijn leven. Hoewel Anna gevraagd is om zijn biografie te schrijven, komen we vooral te weten welke rol Bruce, Emily, Joost en Sylvia in haar leven hebben gespeeld. Mathys flirt met de grens tussen memoires, autobiografie en biografie, ze toont dat ze de kneepjes van het vak kent als ze Anna uitleg laat geven over die tekstsoorten.

De opbouw naar het moment waarop Anna Bruce echt interviewt voor zijn biografie neemt dan ook veel tijd in beslag, al heeft ze vooraf al veel over zijn leven verteld. Doorheen het verhaal merken we op dat Anna notities nam over haar alledaagse belevenissen, iets wat Bruce later zou overnemen. Mathys refereert naar ‘Het hoofdkussenboek’ van Sei Shonagon, die ook haar omgeving observeerde en daarover zaken opschreef in een boekje. In 2018 start Anna dus een nieuw notitieboek om de komst van Bruce’ dochter Billie te helpen plaatsen. Mathys slaagt er hierdoor in om het verleden en heden nauwkeurig met elkaar te verbinden.

Niet alleen de vriendschap met het viertal heeft een grote impact gehad op Anna, ook het verlies van haar moeder heeft haar getekend en is bijgevolg een belangrijk aspect in het boek. Hier laat Mathys op een bijzondere manier Anna het levensverhaal van haar moeder Anne vertellen. Anna bekijkt videofragmenten waarin haar overleden moeder in beeld komt. Het gaat opnieuw over banale gebeurtenissen en voelt dus aan als een biografie in beeldvorm. Dat sluit mooi aan bij het belang van film in dit boek. Mathys verwijst naar films van Buster Keaton en de Japanse filmmaker Ozu, de favorieten van Anna’s vader. Ze heeft uitstekende research gedaan.

Het ouderschap speelt eveneens een belangrijke rol in het leven van Bruce, want hij heeft geen gemakkelijke jeugd gekend en is depressief. De grens tussen feit en fictie is erg dun als het gaat over Bruce’ leven. Wat hij heeft meegemaakt blijft relatief vaag, maar dat stoort niet. Het zijn tenslotte ook zijn herinneringen, al hebben ze hem getekend voor het leven. Ons geheugen kan haperen en bedriegen, volgens Anna en dat kunnen we alleen maar beamen.

Ondanks de gelaagdheid leest dit boek heel vlot en houdt Mathys je geboeid tot het eind. ‘Tot het glinstert’ is echt een sterk staaltje schrijfkunst met referenties naar literatuur. Ze kiest voor prachtige verwoordingen als “toen zijn brein nog niet bevolkt werd door sluipschutters”, waarmee ze verwijst naar Bruce’ mentale gezondheid. Ook het belang van film zet zich subtiel verder in de woordkeuze.

Het einde voelt wel iets te snel afgewerkt in vergelijking met de rest van het boek. Wat we willen weten, komen we ook te weten, maar het verteltempo ligt in de laatste hoofdstukken toch wat te hoog. Dat doet geen afbreuk aan het geheel. Voor neerlandici is dit boek echt genieten, zij zijn enkele uren zoet met het schrijftalent van Kathy Mathys. Laat je niet door de gelaagdheid afschrikken om ‘Tot het glinstert’ te lezen, want Mathys slaagt erin haar verhaal toegankelijk te maken voor iedereen.

Conclusie
4,25 sterren
‘Tot het glinstert’ is een gelaagde roman met oog voor detail en prachtige referenties naar films. Dit sterk staaltje schrijfkunst kan elke lezer bekoren. Mathys is een topper in haar vak.