Een goed uitgewerkt alternatief Engeland, maar warrig plot

Wat als de mensheid net als beren een winterslaap zouden houden? Auteur Jasper Fforde (1961) pakt deze vraagstelling met beide handen aan en creëert een alternatief Groot-Brittannië waarbij de maatschappij gedurende vier maanden onder de wol gaat tot de ijskoude winter voorbij is. Alhoewel, niet iedereen. Hoofdpersonage Charlie Worthing, een onhandige maar vriendelijke man, gaat zijn eerste winter tegemoet als gloednieuwe Winter Consul en komt meteen in een vreemde situatie terecht. Ondanks dat de meeste mensen niet meer dromen krijgen sommige tóch een bepaalde droom waarvan de inhoud bij iedereen hetzelfde is. Die mensen sterven kort daarna en het duurt niet lang voordat Charlie zelf de droom krijgt. De droom heeft implicaties die het hele systeem van de winterslaap en de mensen die er een monopoly op hebben kan doen wankelen.  

In de eerste paar bladzijdes wordt al duidelijk dat Fforde de absurditeit erkent en benadrukt van mensen die vier maanden lang een winterslaap houden en de tradities en gebruiken die zijn ontstaan rond deze activiteit. Er is zóveel dat elk hoofdstuk begint met quotes uit informatieve boeken die uitleggen wat bijvoorbeeld ‘Winsomnia’ is en waarom mensen elkaar een ‘Winter embrace’ geven en hoe dit er dan uitziet. Het geeft je als lezer het gevoel dat met dit verhaal slechts een tipje van de sluier wordt opgelicht van wat de wereld van Fforde heeft te bieden.

“You have to avoid the Villains and their penchant for murder, kidnapping and stamp-collecting, ensure you aren’t eaten by Nightwalkers whose thirst for human flesh can only be satisfied comfort food, and sidestep the increasingly less-than-mythical Wintervolk.”

Door de grote informatiestroom die de quotes en het verhaal zelf op de lezer afvuurt kan je soms door de bomen het bos niet meer zien, al raak je op een gegeven moment gewend aan de vele nieuwe termen en gaat het lezen makkelijker. Het duurt daarnaast vrij lang voordat de plot op de voorgrond treedt en het verhaal je aandacht pas echt vasthoudt. De personages zijn stuk voor stuk aparte figuren, wat hen tegelijkertijd uniek als typetjes maakt.  

Gelukkig voorkomt de droge humor tussen de lijnen door dat het boek een te grote brei aan informatie wordt. Zo is er aan het begin van het boek al een aparte situatie wanneer Charlie een Nightwalker (een mens die door een bijeffect na de winterslaap is gereduceerd tot een zombie) begeleidt die de bouzouki bespeelt, maar alleen het liedje ‘Help Yourself’ van Tom Jones kan produceren. Een ander interessant stukje mét voetnoot toont aan hoe alternatief het Groot-Brittannië van Fforde wel niet is:  

“Knowing all the old Nesbits was like knowing every actor who ever played Jane Bond, especially the solitary male one, something that was quite controversial at the time.*  

* Who was surprisingly good, as it turned out, if a little oversensitive.”  

Fforde zet een uitgebreide wereld neer waar hij goed over heeft nagedacht, maar het gaat deels ten koste aan het verhaal. Het lijkt alsof de kou van de winter het boek heeft bevroren en dat het pas ontdooit wanneer je verder in het boek komt. Op een gegeven moment moet je jezelf door de pagina’s heen worstelen en mis je bijna het restje plot dat in de laatste honderd bladzijdes te vinden is. Wanneer de plot echt begint wordt het verhaal interessant en besef je pas hoe goed Fforde alles heeft uitgedacht. De humor is een welkome toevoeging en de wereld is goed uitgewerkt, maar wanneer je alles op een rijtje zet valt het eindresultaat tegen.