Aangrijpend, humaniserend en hoopvol
'In een door bommen geteisterde historische stad heeft het leven standgehouden. Ik zie het in de groene uitlopers die uit hun winterslaap wakker worden en zich tussen het puin door wringen. Bloeiende narcissen die verlegen hun bloemblaadjes openen. Ik zie het in Layla, die vaker glimlacht nu ik dat ook doe. En als ik op weg naar het ziekenhuis de subtiele tekens van leven zie, zwelt mijn hart.'
Auteur Zoulfa Katouh is van Syrische afkomst en woont in Zwitserland, waar ze momenteel een farmaceutische opleiding volgt. Het boek Zolang de citroenbomen bloeien is haar Young Adult-debuut en is vertaald door Merel Leene. Hoofdpersoon Salama is een achttienjarig meisje dat in Syrië werkt in een overvol ziekenhuis in een poging zoveel mogelijk burgers te redden van het continue oorlogsgeweld. Terwijl ze haar eigen leven elke dag weer op het spel zet, begint er iets te broeien. Zou ze met haar hoogzwangere schoonzus Layla het land kunnen ontvluchten naar een beter leven? Haar keuze om te vertrekken wordt echter bemoeilijkt door de banden die ze heeft met haar land en haar werk, en ook met de jongen die haar wel heel bekend voorkomt …
'Het zijn de kleine momenten van humaniteit en solidariteit die zorgen dat Zolang de citroenbomen bloeien je uiteindelijk met een positief en verrijkend gevoel achterlaat.' – Recensent Demi
Salama wilde graag apotheker worden toen de revolutie begon in Syrië. Nadat haar vader en broer door het regime werden opgepakt en ze haar moeder verloor, stortte ze zich volledig op haar werk in het ziekenhuis, waar haar medische achtergrond goed van pas kwam. In plaats van medicijnen voor te schrijven amputeert ze nu ledematen en verwijdert ze granaatscherven om zoveel mogelijk mensen te redden, maar bijna elke dag moet ze wel een paar ogen voorgoed sluiten. Dit is een enorme last op de schouders van zo’n jong meisje.
Dit, gecombineerd met haar fysieke en mentale trauma’s, heeft gezorgd voor de manifestatie van een hallucinatie genaamd Khawf, een mysterieus figuur die haar constant afschuwelijke beelden uit het verleden laat zien, maar haar tegelijkertijd probeert te dwingen om te vluchten naar veiligheid. Het concept van Khawf is een effectieve, maar ook ietwat opzichtige manier om een stem te geven aan Salama’s ongelofelijk diepe schuldgevoel. Het toont hoe diep trauma graaft en hoe het altijd een onderdeel blijft van iemand – maar ook iets waar je uiteindelijk mee kunt leren leven.
Wat Katouh heel knap doet, is de mensen die in Syrië wonen 'echt' maken. Zoals ze zelf al benoemt in het verhaal zien de mensen van buitenaf vaak alleen maar statistieken: hoeveel doden en gewonden zijn er gevallen bij dit of dat nieuwe incident? Hoe meer je dezelfde soort gruwelijke, maar afstandelijke nieuwsberichten hoort, hoe verder alles van je lijkt af te staan. Katouh geeft de mensen in Syrië echter een stem en laat zien dat die statistieken om echte mensen gaan: wie zijn ze, wat voor dromen hebben ze?
Kenan is bijvoorbeeld een jongen die trots is op zijn land en de wereld door middel van filmpjes wil laten zien wat er gaande is. Zijn relatie met Salama wordt steeds sterker, totdat de keuze tussen haar en zijn land bijna onmogelijk wordt. De dilemma’s die de personages hebben zijn realistisch en laten zien hoeveel hun land en hun familie voor hen betekent.
De gruwelijke en bittere waarheid van het leven in Syrië wordt niet geschuwd in dit boek, maar er is ook ruimte voor hoop en dromen. Er zijn geen makkelijke oplossingen en mensen zijn grijs, niet zwart-wit. Iedereen gaat op een andere manier om met de verschrikkingen. Katouh heeft met dit boek een bijzonder verhaal neergezet, niet alleen voor jongeren, maar ook voor oudere doelgroepen. Het zijn de kleine momenten van humaniteit en solidariteit die zorgen dat Zolang de citroenbomen bloeien je uiteindelijk met een positief en verrijkend gevoel achterlaat, ondanks de heftige thema’s.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Demi Schoonenberg
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
