Een kijkje achter de sluiers van Iran

Thomas Erdbrink is in 2001 naar Iran verhuisd om daar als Midden-Oosten correspondent te gaan werken. Hij schrijft niet alleen (voor The New York Times en de Volkskrant) maar is ook bekend door de documentaireserie ‘Onze man in Teheran’. Thomas is getrouwd met Newsha, een Iraanse en dit was ook een van de redenen om naar Iran te verhuizen.  

In Onze man in Teheran zijn een aantal korte verhalen van Erdbrink gebundeld. Verhalen die een inkijkje (moeten) geven in het alledaagse Iraanse leven. Een leven dat gedicteerd wordt door regeltjes van wat wel of net niet mag. Maar ook het leven in Iran verandert, zij het héél langzaam. Veel Iraniërs proberen, door steeds een stapje buiten de bestaande regelgeving te doen, stukje bij beetje zichzelf wat meer vrijheden te verschaffen. Soms lukt dit, vaak ook niet. Door de sancties van (o.a.) Amerika zijn er ook weer veel zaken teniet gedaan en dit heeft dan weer zijn weerslag op het dagelijkse leven. Medicijnen bijvoorbeeld zijn moeilijk of niet meer verkrijgbaar en als ze er al zijn, zijn ze vaak tien keer zo duur als voorheen.  

Door dit alles zit Iran in een spagaat tussen vooruitgang en bescherming van cultuur en waarden; tussen het geloof, de gevolgen daarvan (denk aan kleding en het verbod op alcohol) en de pogingen om onder dit juk uit te komen en dingen anders te gaan doen. Veel inwoners twijfelen dan ook: in Iran blijven en de zaken zoals ze zijn te accepteren of Iran te verlaten en elders een nieuw leven op te bouwen. Een moeilijke keuze, tenminste als je in de positie bent dát je kunt kiezen.  

Dit alles lees je in Onze man in Teheran eigenlijk ‘tussen de regels door’, want Erdbrinks verhalen blijven tot op zekere hoogte nogal oppervlakkig. Dit is enerzijds jammer, maar wellicht ook weer begrijpelijk omdat Erdbrink zich (waarschijnlijk) in diezelfde spagaat bevindt. Hij woont en werkt in Iran en hij weet ook dat het moeilijk, zo niet onmogelijk, is om vrijuit te schrijven en om kritiek te uiten op datgene waar de regering c.q. de geestelijk leiders voor staan. Je weet immers nooit wat de consequenties van iemands woorden of daden zijn. Vroeg of laat stelt de regering weer paal en perk aan bepaalde buitenissigheden en kun je hiervoor gestraft worden.  

Iran is (en blijft) een fascinerend en (vaak) onbekend land dat de meesten alleen kennen uit het nieuws en de vele, politiek getinte verhalen. Verhalen waarvan je je ook nog vaak moet afvragen of ze wel de juiste informatie weergeven.    

Erdbrink gunt ons in Onze man in Teheran een andere kijk op het leven in dit land, voorzichtig een tipje van de sluier, die letterlijk en figuurlijk over Iran hangt, oplichtend. Hier en daar had die sluier nog wel wat meer opgelicht, en misschien zelfs verwijderd, mogen worden.