Een strijd tussen geld en overleven

Verkapt is het debuut van Janneke Bazelmans (1974). Wel schreef zij eerder publicaties en adviezen voor haar werk als milieujuriste en onderzoeker.

In Deel I van het verhaal begint Nora van Severingen als stagiaire aan een onderzoek naar duurzame bedrijfsvoering voor het bedrijf PT Palmoil in West-Kalimantan/Borneo. Palmoil wil grond van de plaatselijke bevolking, de Dayaks, kopen om er palmolieplantages aan te leggen. Een deel van de bevolking gaat hiermee akkoord, maar een ander deel wil hun grond niet verkopen. De strijd tussen deze Dayaks en de medewerkers van Palmoil loopt hoog op. Ook Nora wordt hier, ongewild, bij betrokken. Als zij, door gebeurtenissen en omstandigheden wijzer geworden, de Dayaks wil helpen stuit ze op onbegrip en blijkt dat de Dayaks haar niet meer vertrouwen.

Deel 2 begint met het overlijden van van der Hoeven, de CEO van ProCare, een bedrijf dat palmolie afneemt van Palmoil. Zijn zoon Alec is zijn enige erfgenaam. Hem wordt gevraagd een documentaire te maken over de productie van duurzame palmolie. Daarvoor gaat ook hij naar Borneo. Maar ook voor hem verloopt zijn verblijf daar niet zoals verwacht.

In Verkapt maakt Bazelmans duidelijk hoe het in het wereldje rond de productie van palmolie aan toegaat. Er wordt weinig tot geen rekening gehouden met het milieu en zeker niet met de mensen die benadeeld worden door de teelt van palmolie. Alles moet wijken voor de productie én voor het grote geld. Het belangrijkste gegeven in Verkapt is de strijd tussen de Dayaks en de exploitanten van de palmolieplantages. Het botst uiteraard vaak tussen beide partijen omdat beider belangen groot zijn. Ondanks toezeggingen van de producenten van palmolie dat ze zullen zorgen voor voorzieningen zoals scholen, blijven veel bewoners zich met hand en tand verzetten, met alle gevolgen van dien. Het regenwoud en zijn bewoners (o.a. de orang-oetans) worden bedreigd. Dit hele verhaal moet ons bewust maken van de invloed én de gevolgen die ons menselijk handelen en onze mate van consumptie heeft op onder meer de natuur en het milieu. In deze opzet is Bazelmans zeker geslaagd.

Nora is een nogal naïeve studente die, mede vanwege het feit dat ze Indonesisch studeert, naar Borneo wordt gestuurd voor haar stageperiode. Ze moet proberen de plaatselijke bevolking te overtuigen van de goede bedoelingen van de palmolieproducenten. Maar hoe langer ze op het eiland is en hoe meer ze ziet wat de plannen allemaal teweeg brengen, hoe meer ook zij aan die goede bedoelingen gaat twijfelen. Uiteindelijk lijkt zij zelfs voor haar strijd voor behoud van het regenwoud een hele hoge prijs te moeten betalen.

Verkapt wordt aangeduid als een ‘ecothriller’. Gezien het voorgaande lijkt het begrip ‘eco’ zeker op zijn plaats. Dit in tegenstelling tot het begrip ‘thriller’, dat hier niet echt op zijn plaats is. Een enkel moment in het verhaal kan ‘spannend’ genoemd worden, maar daar is dan ook alles mee gezegd. Verder is de opbouw van het verhaal niet altijd even logisch, soms zelfs verwarrend en onduidelijk. Jammer is ook de ‘onthullende’ proloog, die de lezer uiteindelijk ook nog eens op het verkeerde been zet.

Buiten de hoofdpersoon Nora die we in dit verhaal goed leren kennen, worden vele personages opgevoerd, maar deze worden niet echt uitgediept. Ook de sfeerbepaling had nóg beter gekund. Een eiland als Borneo leent zich hier tenslotte uitstekend voor, maar helaas komt ook dit aspect niet helemaal goed uit de verf. Daarvoor zijn de beschrijvingen over het eiland en de bewoners te oppervlakkig om in het verhaal gezogen te worden. Er wordt verteld over de natuur en de mensen, maar vaak ‘mist’ er toch nog iets.

Janneke Bazelmans is naast auteur ook milieujuriste, iets dat duidelijk wordt door de bevlogenheid waarmee ze het onderwerp in Verkapt aanpakt, maar als échte thrillerauteur heeft zij nog een lange weg te gaan.