Een mooie en respectvolle manier om te schrijven over deze concentratiekampen.

Edwin Vrielink draagt het boek op aan de 3700 gevangenen die in deze concentratiekampen hebben gezeten en hun nabestaanden.
Vrielink heeft veertien jaar onderzoek gedaan voor dit boek. Zijn opa kwam na de razzia in Putten op 1 oktober 1944 via kamp Amersfoort in Duitsland terecht en overleefde dit niet.
Hij was een van de gevangenen werden ingezet om te werken aan de Friesenwall; een verdedigingslinie aan de Noordkust

In het boek deelt Vrielink zowel praktische als persoonlijke informatie over het leven in een van de kampen. Persoonlijk in de zin van hij geeft het woord aan mensen die in deze kampen hebben gezeten en het na konden vertellen. Dat waren er niet veel. Dat wordt helemaal duidelijk als de lezer achterin het boek een lange lijst met overleden gevangenen aantreft.
Alle getuigenissen in het kamp komen heel hard binnen en lijken soms niet echt gebeurd te kunnen zijn. De lezer kan het zich niet voorstellen.
Het gegeven dat van elk van de 61 ervaringen die verteld worden 2 getuigenissen zijn gebruikt en dat alle ervaringen die niet door 2 mensen konden worden bevestigd buiten beschouwing zijn gelaten maakt dat het wel een goed geverifieerd verhaal is.

Maar wat doet dan de schrijfstijl van Vrielink met deze verhalen?
Hij geeft de verhalen met respect weer. Zonder oordeel en met respect beschreven. Eenmaal begonnen met lezen wordt er alleen gestopt om over de gelezen woorden na te denken. Een voorstelling maken ervan lukt gewoon niet.
Thema’s als de omstandigheden tijdens transport, de verschillen waarop gevangenen behandeld werden, honger, mishandeling en de kou komen voorbij. Het heen en weersturen van gevangenen maakt veel indruk.
Een duidelijk voorbeeld is dat de Deense gevangenen pakketten kregen van het Rode Kruis waarvan de auteur beschrijft dat de helft was verdwenen voor die bij de gevangenen terecht kwamen en die er toch voor zorgden dat Denen hierdoor meer waard werden is schrijnend.
Het lijkt soms alsof de emoties tijdens de getuigenissen uitgeschakeld zijn maar tussen de regels lezend wordt ontdekt dat die echt nog wel aanwezig zijn als herinneringen terugkomen.

Voor mensen die De laatste getuige van Frank Krake hebben gelezen zullen enkele zaken herkend worden zoals de waterhaan en Wim zelf. Dit boek zou eigenlijk naast dit boek op de plank moeten staan.

Vrielink geeft de kern van het boek weer in de volgende zin:
“Praten met overlevenden van de kampen heeft iets speciaals. Ze hebben de kracht gevonden om op het einde van hun leven over hun diepste trauma’s te vertellen op een bewonderenswaardige manier.”

Vrielink heeft veel tijd en energie gestoken in het verzamelen van alle informatie en heeft dat in een bijzonder en onvergetelijk document samengebracht. Onmisbaar voor iedereen die meer wil weten over wat er in dit deel van Duitsland gebeurde tijdens de 2e Wereldoorlog.