De woorden zijn vol respect en met een vleug weemoed en heimwee naar andere tijden opgeschreven.

Uitgeverij Balans geeft binnenkort een nieuwe biografie over het leven van Etty Hillesum uit, ik mocht alvast het boekje Twee brieven uit Westerbork lezen.

Etty Hillesum werd op 15 januari 1914 in Middelburg geboren. Op 9 maart 1941 begon zij een dagboek dat eindigde op 13 oktober 1942 met de woorden: ‘Men zou een pleister op vele wonden willen zijn’. Op 7 september 1943 werd zij met haar hele familie op transport gesteld. Op de briefkaart die zij uit de trein naar Auschwitz heeft geworpen schreef zij: ‘Zingende hebben we dit kamp verlaten…’
Haar dagboek werd in 1981 uitgegeven onder de titel Het verstoorde leven, gaat over de oorlogsjaren maar Hillesum deelt hierin ook haar overpeinzingen, vriendschappen en liefde voor verschillende mannen. Dit dagboek wordt nog steeds door velen gelezen.

“Mijn vulpen beschikt niet over die indrukwekkende accenten, om ook maar in de verste verte een beeld van deze transporten te kunnen geven.”

Etty reisde voor haar entering regelmatig voor de Joodse raad van Amsterdam naar Westerbork, schikte zich in haar lot zoals ze het zelf zei en op een gegeven moment was ze een van de mensen achter het prikkeldraad.
Het zijn twee ontroerende brieven die verder gaan dan wat men in een gewone brief verwacht. Hillesum heeft geen hinder van terughoudendheid als ze de situaties beschrijft. Het zijn persoonlijke verhalen van haar medegevangenen. Zonder naam. Het zijn verhalen over Joden uit verschillende delen van ons land, uit andere kampen. Allen met eigen verhalen over situaties die niet voor te stellen zijn maar die wel gebeurd zijn. Weten we nu, Hillesum vermoedt het alleen nog maar. Ze beschrijft bijvoorbeeld hoe ’de commandant’ bij elk transport als eens ster op het perron verschijnt. De woorden zijn vol respect en met een vleug weemoed en heimwee naar andere tijden opgeschreven. Op het einde is ze moe en dat is ook te merken aan de brief. Ze is klaar met het schrijven ervan.

Deze brieven zijn door de diversiteit aan informatie een historisch document geworden maar omdat ze verder gaat dan wat ze ziet en ook schrijft over wat deze omstandigheden met de mens doen kan er nog steeds veel uit geleerd worden over gedrag van mensen.