Atjeh: de Nederlandse koloniale schandvlek
Jappen, Suharto noch een tsunami konden de gruweldaden van het koloniale Nederland in Atjeh bij de bevolking wegspoelen. Tussen 1873 en 1942 slaat de houwdegen in rood, wit en blauw gewetenloos om zich heen. In totaal 100.000 slachtoffers. Mannen, vrouwen en kinderen. Hun dorpen platgebrand, hun eer gestolen. Decennia lang blijft dat voor het vaderland verborgen. Kranten die voorzichtig het vingertje heffen ontmoeten ongeloof. Na het standaardwerk De Atjeh oorlog van Paul van ’t Veer (Arbeidspers 1969) verschaft nu Anton Stolwijk met Atjeh. Het verhaal van de bloedigste strijd uit de Nederlandse koloniale geschiedenis inzicht in een periode die stijf staat van wandaden. Hij wordt door zijn vrouw meegesleept naar het gebied, verblijft er al met al anderhalf jaar en benut die tijd om via gesprekken met nazaten de zwarte bladzijde te reconstrueren.
Op hetzelfde moment dat Nederland de mond vol heeft over slachting elders in de wereld vergrijpen de eigen zonen zich aan de trotse eilanders. Ondergeschikt maken zullen we ze, niet goedschiks dan kwaadschiks. Maar dat laatste staat gelijk aan nietsontziende wreedheid. De Nederlandse overheid zet arme drommels uit Duitsland, hele hordes dwangarbeiders in om de klus te klaren. Dat valt even tegen. Tegenover de kanonnen en mitrailleurs staat de islamitische vastberadenheid, gevoed door de gedachte dat sneuvelen tegen ongelovige belanda (de naam voor de blanke Nederlanders in Indonesië) de poorten van een paradijselijk voortbestaan opent.
Stolwijk ontvouwt het drama door de individu uit de massa te halen, zijn of haar rol gedetailleerd op te voeren. Daar spreekt de diepgewortelde haat, die de schrijver niet wordt aangerekend. Integendeel, hij krijgt alle medewerking naast een enkele hoon zonder echte agressie. Het is moeilijk te bevatten dat de excuus maatschappij zo lang de verschrikkingen heeft weggedoezeld. Met het slappe argument dat je wanneer je niet aan de Islam wilt, je het recht hebt om de beestmens uit te hangen. Gedegenereerde militairen krijgen in eigen land met bloed aan de vingers een vorstelijk onthaal, worden beloond met hoge functies. Boeiend beschreven de moed van een enkeling in het leger die zich niet liet hersenspoelen. Verguisd door de massa. Dat geldt evenzeer voor de slimme Teuku Umar en Gut Nyak Dhien die de Nederlanders een loer draaien, maar uiteindelijk toch het leven laten.
Het koloniale Nederland krijgt het uiteindelijk toch goeddeels voor elkaar om de Atjehers te onderwerpen door de guerrilla tactiek met chirurgisch geweld over te nemen. Geholpen door verdeeldheid tussen de heersende machten, tussen adel en geestelijkheid. Hoe inconsistent het beleid van de onzen. Prediken geen geweld te gebruiken en ongewapende burgers op mensonterende wijze doden, gebedshuizen vernielen en de grootste moskee van het land te bouwen.
Atjeh jaagt de Nederlanders in 1942 het land uit als de Jappen naar het eiland opstomen. Hun beloning is een vijand die zich op nietsontziende wijze manifesteert. ‘We hebben de honden verjaagd en de varkens ervoor in de plaats gekregen,’ verzucht een van de geïnterviewden. En daarna Soekarno, vervolgens in 2004 de tsunami die 140.000 slachtoffers eiste. Dat alles wist de sporen van de Nederlandse beul niet uit. Atjeh heeft het in de genen, kan het niet loslaten. Stolwijk is er door gepakt. Alleen dan kun je er zo meeslepend over schrijven. Toegankelijk voor een breed publiek. Het leert ons om in het abattoir van de mondiale slachting de eigen slager te (h)erkennen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Dick Van der Veen
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
