De bittere afdronk van nazi-terreur in Duitsland
De waanzin van een Oostenrijkse kladschilder drijft miljoenen mensen in de dood. Die domme Duitsers toch die zich voor het nazikarretje laten spannen. Hoe voorzichtig je moet zijn met generaliseren leert Ellen Marie Wiseman met haar prachtige debuutroman. Ze voert ons het leven binnen van een gezin dat in de Heimat de volle laag aan oorlogsgruwelen over zich heen krijgt. Dat geldt met name voor Christine Bölz en haar Joodse vriend Isaac. Ze zien hun oprechte liefde besmeurd door de opkomst van een terreur die stilaan een volk verlamt, waaraan het geen weerstand kan bieden. Zo in de geest van: alles beter dan de dwangbuis waarin de mogendheden ons na de Eerste Wereldoorlog hebben gestopt. De kracht bij de massa ontbreekt om net als de familie Bölz en voormalige generaal Erich Ludendorff de valsheid en de verschrikking van de demagoog Hitler te doorzien. De weg van hoop naar wanhoop ligt bezaaid met miljoenen lijken. We kennen de verhalen van deze kant; zijn verbitterd over de drogreden die ligt opgesloten in 'Wir haben es nicht gewusst'.
Wiseman laat zien dat er voor veel Duitsers geen ontkomen aan is. Dat openlijk verzet zich laat meten met de onverschrokkenheid van de ondergrondse. Sterker nog, die leidt aan gene zijde tot een zekere dood, waaraan geen ontsnappen mogelijk is. Bij de familie Bölz blijft net als bij het overgrote deel van de Duitsers die de verdorvenheid van het nazisme doorzien, het verzet in het hart bevoren. De ellende die de familie doormaakt, de noden die het met zich mee brengt, het ontmenselijken van de Joden die zich loyale Duitse staatsburgers tonen, beschrijft de auteur met groot gevoel.
Ze schrijft een boek dat je meevoert, een verhaal dat beklijft. De liefde tussen Christine en haar Isaac wordt veelvoudig op de proef gesteld. Ontberingen slopen beetje bij beetje de moed, vreten de zin van het leven aan, maar kunnen de hartstocht nooit helemaal doven. Door de nazi’s als kanonnenvlees gebruikt, door de Russen verkracht, door de Amerikanen geminacht. Het gezin Bölz maakt het allemaal mee. De misdadigers brengen met hun lage listen de geallieerden in een tijd van opperste verwarring op een dwaalspoor in een doordachte poging om zelf aan de gevangenis te ontsnappen. Het ritueel van de zwijgende kerk, de angst die regeert en het geweld dat triomfeert.
Wiseman moet diep geraakt zijn door de verhalen van haar Duitse moeder over de beproevingen die ze in de kindertijd moet doorstaan. Ach, en dat een pruimenpit na lange tijd geen teken van leven geeft en in korte tijd erna ineens tot een krachtige jonge boom uitgroeit mag wat onwaarachtig zijn, dat is zoveel wat zich in vijf bange jaren ontvouwt eveneens. Ware liefde overwint alles. Maar tegen welke prijs? Een verhaal dat misschien voor verklaarde tegenstanders van gezamenlijk herdenken iets kan bijschaven aan een vastgeroeste mening. Al zullen er mensen blijven die het accent leggen op de eieren die de familie Bölz elke dag voor het oprapen heeft, wat zich niet laat vergelijken met de ervaringen van mensen in het westen van ons land die het met bloembollen of minder moeten doen.
Wiseman maakt je als het ware ooggetuige van de gebeurtenissen. Trekt je het verhaal in, maakt de materie inzichtelijk en ontroert. Een beeldend epos, wars van wolligheid, met de klemtoon op betrokkenheid. Een veelbelovend debuut van Ellen Marie Wiseman dat thuishoort in het rijtje van de beste romans die over de tweede Wereldoorlog zijn verschenen.
We verloten één exemplaar van De pruimenboom. Wil je het boek graag winnen? Vertel dan voor dinsdagavond 20.00 in een reactie onder deze recensie waarom!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Dick Van der Veen
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
