Het Kanaal kan Engeland en de Nederlanden niet scheiden

Wat Engeland en de Nederlanden in de loop van eeuwen zowel met als tegen elkaar doorstonden is met geen pen te beschrijven. Harry De Paepe (1981) doet in De twee kanten van het kanaal een poging om het tegendeel te bewijzen. In de 260 bladzijden die hij zich daarvoor gunt gaat hij in op een veelheid aan aspecten: van de Romeinse bezetting via de Noormannen naar – uiteindelijk – het heden met de actuele Brexit.

Het begint met een stevige brok geschiedenis, waarin de details je om de oren vliegen. Slechts de anekdotes houden op enig moment de aandacht nog gevangen. Al naar gelang het uithoudingsvermogen van de lezer heb je dan de tiende of twintigste koning zien sneuvelen en de zoveelste twist verwerkt. Een koning die vervolgens opduikt om zijn eigen matras op te eten is net dat stukje fantasie dat je nodig hebt om je los te maken van de brei aan cijfers. Het is goed oppassen voor wat de schrijver onder ‘de Nederlanden’ laat vallen. In de meeste gevallen reikt dat niet verder dan Vlaanderen.

Om ons daar even toe te bepalen: de kostbare lakens uit dit gewest zijn voor de Britten meer dan een doekje voor het bloeden als ze er weer eens intellectueel en fysiek flink van langs hebben gekregen. Bier, boekdruk, Erasmus – de Nederlanden drukken op verscheidene manieren hun stempel op de Engelse geschiedenis. Een interessante kruisbestuiving die in De twee kanten van het kanaal inzichtelijk wordt gemaakt. Ook letterlijk: over en weer vluchten drommen ingezetenen het kanaal over. Godsdiensttwisten (zoals de Tachtigjarige Oorlog), spelen daarin een grote rol.

Het beeld beklijft van landen die hun idioom bij elkaar inbrengen, die soms niet met, maar vaker niet zonder elkaar kunnen. De invloeden zijn er op velerlei terrein, met kunst en cultuur als voornaamste exponenten. De lezer krijgt een goed beeld van de vergaande bemoeienis die aan beide kanten van de plas plaats vindt. De Paepe beperkt zich niet tot de gekende heersers; hij maakt je ook deelgenoot van de betekenis die gewone mannen en vrouwen hadden in de geschiedenis.

Het is een persoonlijke kijk, maar wel één die goed onderbouwd is en waaruit goesting voor de materie blijkt. Vlot geschreven, met gevoel voor humor en een groot inlevingsvermogen. De Britten hebben in de beide Wereldoorlogen massaal hun jonge levens gegeven voor onze vrijheid aan de andere kant van het Kanaal. De banden die daaruit voortvloeien zijn onlosmakelijk.

Wie dit boek leest krijgt nog meer begrip voor de pijn die Brexit bij grote delen van het volk veroorzaakt.  En ook voor het gevoel van de Engelsen dat hun grote offers voor de vrijheid niet naar waarde worden geschat. Het niet gevangen willen zitten in wat Duitsland en Frankrijk met elkaar bekokstoven. De Nederlanden, in veel gelijkgericht met de Britten, zullen 'die eigengereide Engelsen' missen. Dit boek geeft ons nog wat meer handvaten om te weten waarom.