Zware offers van een moedige familie in het verzet

Wanneer Annette Oudejans (1978) in de oorlogsgeschiedenis van haar familie duikt groeien verbazing en respect per document. Familie in het verzet is een boeiend epos over een familie die tot de twee procent Nederlanders behoorde die het met daadkracht tegen een oppermachtige bezetter durfde opnemen. Twee procent ja, hetgeen schril afsteekt tegen de drie procent die het op een of andere manier hield met de Duitsers en ze in het minste geval geen strobreed in de weg legde. Die twee procent had zeker niet minder te lijden van de slechtste krachten uit die andere categorie dan van de bezetter.

Jan Klingen, twee zonen en een dochter, allemaal slachtoffer van de nazi’s, zouden erop zich een boek over kunnen schrijven. Maar waarschijnlijker is dat ze net als Annette’s oma, een dochter van Jan die uit handen van de Duitsers bleef, tot de conclusie kwamen dat boosheid een emotie is die je niet helpt in het verwerken van verdriet.

Het begint met het verzetswerk van de oudste zoon Jan, die als broeder Jozef van de Congregatie der Broeders van Baarle-Nassau komt. Als talentvol zendamateur legt hij verbindingen met Engeland. Behalve een warm kloppend hart vol vaderlandsliefde bevinden zich onder zijn habijt kostbare onderdelen van een ontvanger. Hij is de vijand steeds te slim af totdat Anton van der Waals hem met één van zijn lage listen in de val laat lopen. Die wordt in 1950 geëxecuteerd op de Waalsdorpervlakte.

Vader Jan Klingen en zijn kinderen nemen het verzetswerk over. Een onderwijzer in de ware zin van het woord. Hun moed vergt uiteindelijk nog drie doden in de familie. Vanuit het vlekje Alem in Noord-Brabant rijst een berg aan heldenmoed die zich alleen door een kogel laat stuiten. Oudejans voert in haar pen de mildheid mee van haar voorouders. Daarbij is ze niet blind en doof voor feiten met grote gevolgen. Neem de fabriek uit Eindhoven die van twee walletjes eet, waarvoor met name de woonomgeving bij een geallieerd bombardement moet bloeden. Philips ligt lam; de buurt verliest 150 mensen.

De auteur is op geen enkele hang naar overdrijving te betrappen. Ze stopte heel veel tijd in het bevragen van bronnen, die deels waren opgedroogd. Vertoont een grote hang naar precisie, kan het niet uitstaan dat een aantal van haar vragen onbeantwoord blijven. Die over de plek vooral waar enkele familieleden werden gefusilleerd of op een andere wijze door toedoen van de Duitsers hun leven verloren. Zelfs het minste is de nazaten niet gegund.

Een familiegeschiedenis die je naar de keel grijpt. Zo ook de reactie van koningin Wilhelmina op 27 december 1945. Die een vraag achterlaat die ontelbaar vaak is gesteld: hoe heeft het met volkeren zover kunnen komen? Onmogelijke eisen na de eerste wereldbrand van de vorige eeuw vormen een te mager excuus. Nadenken over de moed van die twee procent verdient honderd procent.