Tip van sluier over IS opgelicht

IS staat voor Islamitische Staat. Maar wat gaat er schuil achter deze organisatie met wreedheid als uithangbord? Oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen geeft gedetailleerd uitleg. Het ligt niet aan hem en aan zijn deskundigheid dat je als lezer met enige regelmaat de weg kwijt raakt. Dat is het logische gevolg van de uiterst gecompliceerde samenstelling van de strijdende partijen in Syrië en Irak. Met enige overdrijving kun je stellen dat iedereen tegen iedereen vecht. Op momenten dat je denkt het te begrijpen blijkt het toch weer anders te zijn. Melissen is een van de weinigen die de opmars van de terreurbeweging van binnenuit volgt. Hij neemt de lezer mee op een tijdpad dat loopt van 11 september 2001 tot  23 december 2014. Het is zeker  niet alleen een strijd van moslims tegen andersdenkenden.  Sjiieten en soennieten  hebben als enige overeenkomst hun hang naar Mohammed. Voor de rest zijn het gezworen vijanden. Die van IS behoren tot de laatste categorie, maar als het zo uitkomt snijden ze met evenveel plezier iemand uit eigen kring de strot af.  De bestialiteit van IS wordt dagelijks via het tv-scherm over de mensheid uitgestort. Onmiskenbaar de aantrekkingskracht op jonge mensen in het Westen. Ook Nederland ‘levert’ bloedfanatieke jihadisten.

Eén keer lezen is niet genoeg om samenhang te vatten. Het vergt doorzettingsvermogen om goed op de korrel te krijgen hoe het van het Al Qaida van Osama bin Laden via ISIS op 29 juni 2014 tot de Islamitische Staat kon komen. Hoe er onbegrip kan zijn over de houding van Amerika dat naar het schijnt met een boog om  Assad heen gaat en maar niet wil begrijpen dat de haat tegen hem voor veel tegenstrijdige partijen iets gemeenschappelijks is. Waar  je vol van zit loopt de pen van over. Melissen vergt veel van zijn lezer. Ergens midden in het boek springt hij van Aleppo zonder voorafgaande ‘waarschuwing’ naar de Gazastrook en hiphopt terug. Hij vraagt niet om sympathie voor zijn waaghalzerij en zal die van velen ook niet krijgen. Moed of overmoed?

De auteur verdient wel een compliment voor zijn inzet om achter waarheden te komen, om het toepassen van hoor en wederhoor in het optrekken van een beeld. Vlot geschreven met aandacht voor de nuance. Aan de penvaardigheid van de Journalist van het Jaar 2012 hoefde vooraf niemand te twijfelen. Begrippenlijst en tijdlijn vooraf vormen een breekijzer om de kluis-van-complexiteit te openen. Waarna je meer tijd behoeft om de inhoud ervan te ontwarren. Geen mens die hem zal kunnen bedienen met een antwoord op zijn vraag of een internationale coalitie IS aan banden kan leggen. De hoeveelheid lieden die Irak of Syrië al een tijdje als vakantiedoel op hun lijstje hebben staan zal na deze inkijk in de opmars van een terreurbeweging tot nagenoeg nul zijn gedaald. De enkele jihadist uitgesloten voor wie de insteek een totaal andere is. Die dorst naar een plek op de eeuwige jachtvelden.