Focus op de Internationale Socialistische Anti-Oorlogsliga
In de periode tussen de beide wereldoorlogen stak het anti militarisme de kop op. Het leidde tot de Internationale Socialistische Anti-Oorlogsliga, waarbij het internationale aspect geen rol van betekenis speelde. De aanhang bleef beperkt tot België en Nederland. De Liga werd opgericht in 1931, kende een ongekende bloeiperiode in de twee jaren erna en leidde vanaf 1934 een zieltogend bestaan doordat eerst de SDAP in Nederland en vervolgens de Belgische Werkliedenpartij zich van haar losmaakten. Weinig is er over geschreven, een weinig bestudeerde beweging. Ruud Bruijns (1977) voorziet in die leemte met zijn boek Liever revolutie dan oorlog.
De Liga moest het naast oud-strijders vooral hebben van militante jongeren. Ze viste in dezelfde vijver met een groot aantal socialistische jeugdbewegingen. Het waren niet de minsten die zich tot het gedachtegoed aangesproken voelden. Aan Belgische zijde Paul-Henri Spaak, de latere president en secretaris-generaal van de NAVO (!) en in Nederland Koos Vorrink, voorzitter van de SDAP. Fel tegen de oorlog, maar tot 1937 niet afkerig van gewelddadige revolutie.
Liefhebbers van uniform en vaandel, hetgeen een van de oorzaken was waarmee de socialistische partijen en vakbeweging zich van de Liga afkeerden. Het verbod op het dragen ervan leidde in de latere jaren dertig tot een ware heksenjacht. De lokroep van het gebroken geweer werd ingegeven door Einstein, die voor hield dat dienstweigering door een klein percentage oorlogen zou verlammen. Na enige tijd werd de schijnwerper op het antifascisme gericht. De benoeming van Adolf Hitler tot kanselier werd gevolg door een steunbetuiging aan Rusland, waar men haastig op terug kwam nadat de Russen een militair verbond met Frankrijk sloten. Om nu te beweren dat de Liga iets van een achtbaan had is wellicht wat overdreven. Toch moet gezegd dat kopstukken zowel in de extreemrechtse hoek als in het verzet terecht kwamen, maar dat het uitzonderingen zijn en er geen sprake is van extreem kleur verschieten.
De auteur verdient lof voor zijn uitgebreide studie waarvan een pakket aan noten getuigt. Hij bezorgt je als lezer de conclusie dat het verdiepen in deze voetnoot van de geschiedenis alleszins de moeite waard is. Je krijgt een goed idee wat er in het interbellum aan antimilitarisme loskwam, waarom mensen van naam zich aangesproken voelden, maar zich ook weer snel losmaakten door het al te starre richten op dienstweigering met het aanzwellende gerommel bij de oosterburen op de achtergrond. Vaandels en opgeheven vuisten verdwenen als bij toverslag. Niet verwonderlijk dus dat de beweging in 1939 sneefde.
De begrippenparen pacifisme, antimilitarisme, dienstweigering en antifascisme krijgen volle uitleg. Prijzenswaardig is de verklarende lijst van afkortingen, vaak een plaag voor de lezer, die door experts vaak niet wordt onderkend.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Dick Van der Veen
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
