Trump springt over muur van welvoeglijkheid

Met hetzelfde gemak waarmee hij als vastgoedicoon Baja in Mexico één van de beste plekken op aarde noemt verkettert president Donald Trump de zuidelijk gelegen buurman. De idee bekruipt dat zo de wind waait, waait mijn rokje op, hem van toepassing is. Je kunt je niet aan de indruk onttrekken dat het mislukken van diverse transacties daar zijn haatgevoelens aanwakkeren. De gladde praatjes van de tweedehands autoverkoper zijn niet langs hem heen gevlogen.

Die zijn in ieder geval zo meeslepend dat hij er zelfs een deel van de Mexicanen mee voor zich wint. In Over de muur van Trump neemt Merijn de Waal (1981) zijn lezers mee naar het meest besproken grensconflict ter wereld. Hij stelt daarin zijn specialisme in de relatie tussen Mexico en de Verenigde Staten onder bewijs, daalt af tot in de krochten van het conflict, beschrijft minutieus en geloofwaardig de dramatiek die eraan is verbonden. En zelfs wanneer je tot de uitverkorenen behoort die de achtergebleven familie mogen ontmoeten is de afdronk ervan schrijnend: drie minuten knuffelen lijkt vleesgeworden sarcasme.

Mexico, waarin corruptie welig tiert, zou een bedankje van Trump mogen verwachten voor het feit dat het tienduizenden vluchtelingen uit Honduras, El Salvador en Guatemala, op weg naar het gedroomde Amerika, tegen wil en dank opvangt. Mensonterend zijn de situaties voor zowel de Mexicanen als de mensen uit Midden-Amerika, die mishandeling en prostitutie incasseren. Uitgebreid aandacht voor de pogingen om hetzij via de Rio Grande of de Sonora-woestijn over de grens te komen.

Trump, met zijn voorliefde voor de blanke Amerikaan, die zijn electorale succes te danken heeft aan het voortdurend hameren op identiteit en migratie, heeft er geen boodschap aan dat de latino’s oudere rechten hebben op deelstaten als Californië, New Mexico, Colorado, Utah, Texas, Kansas, Wyoming en Oklahoma. In Amerika spreken 62 miljoen inwoners Spaans en zoveel kan zelfs Spanje er met geen mogelijkheid ophoesten.

Een botsing tussen twee buren die zoveel gemeen hebben dat ze eigenlijk niet zonder elkaar kunnen en dat weigeren uit te spreken. Trump, de politicus met het selectieve geheugen. Een gefortuneerd zakenman, voor wie een afslag naar links gruwel oproept, uitermate ongevoelig voor de noden van minder bedeelden.

Hoe anders De Waal, die groot inlevingsgevoel etaleert, de inheemse kwaden van Mexico niet onbenoemd laat: corrupte politie, bestuurder en media, het ingeslepen verheerlijken van drugsbaronnen. Drugs die een volk het gezonde verstand benevelen. Nederland steekt de macho’s een handje toe met brievenbusbedrijven om miljarden wit te wassen. Trump die Mexico en de muur gebruikt als hefboom voor verkiezingswinst.

De Waal maakt helder dat beide landen in een economische wurggreep zitten door de vervlechting in de driehoek met Canada. Geeft een heldere analyse van de huidige situatie en werpt een blik in de toekomst. Je kunt je moeilijk los maken van de gedachte dat één euro het nooit kan winnen van een bank vol om een Nederlandse gezegde over een dubbeltje en een kwartje in een modern jasje te gieten.

Het orde op zaken stellen in eigen land is voor Mexico de enige reddingsboei, maar de kans dat dit ooit lukt lijkt weinig meer dan utopie.  De nieuwe president Obrador lijkt vooralsnog aangestoken door het virus van veel beloven en weinig geven, doet de gek in vreugde leven. De lezer krijgt een goed inzicht in het Amerikaanse kiesstelsel hetgeen ertoe leidde dat Hillary Clinton met drie miljoen stemmen meer dan Trump de verkiezingen toch kon verliezen. Dit boek is een onmisbare schakel naar beter begrip van een probleem, geladen met immense tragedie.