Onoverbrugbare verschillen

"Een bloem kan zich oprichten naar de zon en groeien, maar een bloem kan zichzelf niet veranderen in een andere bloem."

De van oorsprong Brabantse acteur Lou Tellegen vormt samen met de Amerikaanse operazangeres Geraldine Farrar een van de meest legendarische artiestenkoppels aller tijden. In De eerste vrouw brengt Susan Smit (1974) hun weergaloze liefdesgeschiedenis opnieuw tot leven. Een roman over twee tegenpolen die elkaar ontmoeten in hun talent en ambitie, maar die op alle andere vlakken als dag en nacht van elkaar verschillen. Hoe een vrijgevochten, gedisciplineerde feministe valt voor de charmes van een gokkende, alcoholistische vrouwenverslinder. Een schitterende roman over ware liefde, voor elkaar en voor de kunst, die zich afspeelt tegen een achtergrond van ingrijpende maatschappelijke veranderingen zoals de opkomst van de vrouwenbeweging en de ellende van de Eerste Wereldoorlog.

Geraldine Farrar is de prima donna van de internationale operawereld. Als solist schittert zij in producties als Carmen en Madame Butterfly in Parijs, Berlijn en New York. Zodra Geraldine het podium afstapt, leeft zij in zelfgekozen afzondering. Een teruggetrokken bestaan, veelal alleen met haar eigen gedachten:

"Het leven heeft me nooit zo gepast als theater deed, het praten zat me niet zo gegoten als het zingen. Op een of andere manier weegt het alledaagse me te zwaar, terwijl de meeste mensen opera als zwaar op de hand beschouwen. Zij begrijpen er niets van."

Naast haar carrière als operazangeres weet Geraldine met veel succes een overstap naar de filmwereld te maken. Als actrice in Hollywood ontmoet zij Lou Tellegen. Lou is een aantrekkelijke man en eveneens een succesvol acteur. In tegenstelling tot Geraldine heeft Lou een enorme behoefte aan aandacht en erkenning. Bovendien is hij onrustig van aard. Eens in de zoveel tijd pakt hij zijn koffers en gooit hij het roer om:

"Zijn rondtrekken lijkt meer op pelgrimeren. Het is een zoeken, een honger naar wisselende vergezichten, avonturen, contacten in de hoop dat hij op iets of iemand zal stuiten om die honger voor altijd te stillen."

Zijn onrust weet hij deels te stillen door middel van gokken, alcohol en het aangaan van talloze romances. Totdat hij Geraldine tegenkomt en met haar in het huwelijk treedt. Lukt het de twee tegenpolen om in harmonie met elkaar samen te leven?

Interessant is de feministische inborst van Geraldine. Zij is ambitieus, onafhankelijk en leeft voor de kunst. Zeker voor die tijd, begin 20e eeuw, is dit een gewaagd standpunt. Haar levenswijze blijkt een geweldige inspiratiebron voor andere vrouwen:

"Geraldine heeft geen fans (…) maar volgelingen. Een vrouwenleger. Ze is het rolmodel voor de eigengereide, goed opgeleide jonge vrouw, niet geïnteresseerd in huwelijk en moederschap. De New Woman. In haar zien honderdduizenden meisjes dat je zonder man succesvol kunt zijn, misschien wel dankzij die ongetrouwde status."

Gelukkig heeft Lou geen enkele angst voor sterke vrouwen. Hij heeft ontzag voor hun carrières, en voelt zich (aanvankelijk) niet door hen bedreigd. Geraldine denkt zich aan zijn zijde dan ook uitstekend verder te kunnen ontwikkelen en zich in ieder geval niet "kleiner te hoeven maken dan ze is".

Naast het contrast in karakter tussen Lou en Geraldine is er ook sprake van een tegenstrijdige situatie op het wereldtoneel. Enerzijds leeft het sterrenkoppel in de decadentie van de Amerikaanse filmwereld, de Hollywood glamour, anderzijds speelt zich in Europa een verwoestende uitputtingsslag af: de Eerste Wereldoorlog.

Het allermooist aan deze roman is de manier waarop het Susan Smit is gelukt om de gevoelens van Geraldine aan de oppervlakte te brengen. Haar pijn, gedachten en emoties worden minutieus beschreven en grijpen je als lezer bij de keel. Met De eerste vrouw is een onbekende, prachtige liefdesgeschiedenis weer volop in de schijnwerpers komen te staan.