Vervlogen werelden

De mensengenezer vertelt het levensverhaal van Remi: boerenzoon, jezuïet en wetenschapper. Een historie die terugvoert naar voorbije tijden: van het rustige boerenbestaan in een Belgische grensstreek naar een koloniaal verleden in Congo vol magie en bijgeloof. Auteur Koen Peeters (1959) schakelt meesterlijk tussen landen, culturen en tijden terwijl hij tegelijkertijd diep doordringt in de menselijke geest.

De jonge Remi groeit op in de Westhoek, een geïsoleerde agrarische regio vlakbij de grens met Frankrijk. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vormt deze omgeving het strijdtoneel van de jarenlange loopgravenoorlog. Tienduizenden gesneuvelde soldaten liggen er begraven onder de typische witte grafstenen. Zodoende spelen Remi’s jeugdjaren zich hoofdzakelijk af op de boerderij van zijn ouders en op de begraafplaatsen, die hij regelmatig bezoekt met zijn oom Marcel. Oom Marcel vertelt hem verhalen over geesten, de oorlog en over een onbekende zwarte soldaat. Ook zelf hoort Remi van jongs af aan al stemmen en heeft hij mysterieuze dromen.

Op een dag komt er een jezuïet langs bij Remi op school. Deze ontmoeting maakt van alles in hem los. Ondanks dat hij nooit bidt, voelt hij plotseling een "onbaatzuchtig verlangen naar een hoger goed". Hij wil zich opofferen, "het verdriet van de wereld repareren" en wellicht zelfs mensen genezen. Tot onbegrip van zijn familie treedt Remi toe tot een strenge kloosterorde. Hij studeert, mediteert en maakt kennis met paters uit Congo. Hun verhalen wakkeren in hem het onbedwingbare verlangen aan om naar dit onbekende land af te reizen.

Eenmaal in Congo dompelt Remi zich steeds verder onder in de verhalen en gebruiken van de Congolezen. Vooral de Yaka uit de streek Kwango hebben zijn bijzondere interesse. Daarnaast leert hij ook vooral zichzelf beter kennen:

"We moeten ver van huis gaan en anderen ontmoeten om erachter te komen. We hebben een bevreemdende spiegel nodig. Juist in vreemde woorden weerklinkt het. Eindelijk herkennen we dan het onherkenbare, het onzeglijke in onszelf. Het donkere in ons resoneert met het donkere van de ander. Het is hetzelfde ritme, dezelfde rusteloze melodie."

De mensengenezer wordt verteld vanuit twee perspectieven, afwisselend vanuit Remi en vanuit een verteller. De verteller treedt in Remi’s voetsporen door een halve eeuw later zelf naar Congo af te reizen. Hij gaat daar onderzoek doen naar de krokodillen van Popokabaka, onder supervisie van Remi. In werkelijkheid is het levensverhaal van Remi gebaseerd op dat van Renaat Devisch. Voor de totstandkoming van deze roman heeft Koen Peeters toegang gekregen tot het archief van Devisch, bestaande uit een uitgebreide collectie foto’s, voorwerpen en verhalen. De auteur is er buitengewoon goed in geslaagd om deze input te verwerken tot een levendige roman.

Het meest bijzondere aan dit boek is de manier waarop de auteur ons toegang verschaft tot twee werelden die als zodanig niet meer bestaan: het West-Vlaamse boerenleven en Congo tijdens het koloniale tijdperk. Beide omgevingen worden opnieuw tot leven gebracht aan de hand van scherpe observaties, inlevingsvermogen en gedegen onderzoek.

De mensengenezer is een verhaal dat landen, tijden en culturen overstijgt. Een schitterende roman waarin de auteur ons meeneemt op een meeslepende reis naar onbekende werelden. Deze werelden blijken een ware voedingsbodem te zijn voor spiritualiteit en zelfkennis.