Een disfunctionele familie

Alexander en Barbara Armin staan aan het hoofd van een doorsnee Duitse familie. Terwijl (groot)vader Alexander in alle rust geniet van zijn welverdiende pensioen, onderneemt zijn vrouw juist steeds meer activiteiten buitenshuis. Hun volwassen kinderen zijn al jaren de deur uit. Zoon Hans werkt als jurist, is getrouwd met Ellen en heeft samen met haar twee kinderen: Leo en Lou. Dochter Masha (39) werkt als actrice en heeft een langdurige relatie met Georg. Alle Armins gaan ‘normaal’ met elkaar om en de familie staat op het punt om de feestdagen samen door te brengen.

In werkelijkheid gaat er achter dit masker van alledaagsheid veel verborgen verdriet schuil. Zo zwelt Masha’s onvervulde kinderwens aan tot een obsessie, heeft Hans een agressieprobleem en probeert Barbara stiekem om zo min mogelijk tijd met haar echtgenoot door te brengen. In confronterende en cynische passages brengt Sonja Heiss (1976) de verborgen agenda’s van de gezinsleden genadeloos aan het licht. Rimini is een onthullende debuutroman, uit het Duits vertaald door Herman Vinckers, over een familie anno nu waarin de onderlinge verhoudingen regelmatig op scherp staan.  

Heiss blinkt uit in humor en herkenbaarheid. Taferelen die iedereen zal herkennen; zoals heftige ruzies tussen geliefden, verwijten van ouder naar kind en andersom, of juist periodes van radiostilte, beschrijft de auteur vlijmscherp en met een grappige ondertoon. Zo is Alexander van mening dat zijn kinderen niet vaak genoeg langskomen: 

‘En als hij er goed over nadacht, was het zuurverdiende geld dat hij in de kinderen had gestoken ook geen goede investering geweest. Je kon ze nu nergens meer om vragen. Ze waren tenslotte niet in India, waar je kinderen kreeg opdat ze later voor je zouden zorgen. Duitse kinderen kon je niet eens vragen of ze ook eens op bezoek wilden komen als je níét doodziek was of een kroonjaar bereikte.’

Helaas is Heiss bij vlagen ook grof. Niet per se qua vloeken, al komt dat ook voor in het verhaal, maar eerder qua omschrijving van seksualiteit. Vrijwel alle familieleden zijn seksueel gefrustreerd en geven daar op een obsessieve of platte manier uiting aan. Er wordt gevreeën onder dwang, structureel gesproken over neuken en emotioneel gechanteerd. Dochter Masha deelt het bed met de ene na de andere freak en geniet vrijwel nooit van de liefdesdaad:  

‘Als ze met een man naar bed ging en alleen maar hoefde te wachten tot er een einde aan kwam, hield ze het wel vol, omdat het een normaal onderdeel van het leven leek te zijn. Net zoiets als eten dat niet smaakte (…) belastingaangifte doen (…) en aangekoekte pannen schoonboenen. Daar moest je af en toe doorheen en als je het had gedaan, was je zelfs tevredener dan daarvoor, omdat de ander het ook was.’

Rimini is een hedendaags familieverhaal met een cynische ondertoon, waaruit opnieuw blijkt ‘dat ieder huisje zijn kruisje heeft’. Elke lezer zal eigenschappen van zichzelf óf van familieleden herkennen in de Armins, een knappe prestatie van Heiss. De schrijfster is scherp en geestig in haar observaties van alledaagse taferelen, maar kan helaas ook plat zijn wanneer het op het liefdesleven van haar personages aankomt.