Pas op voor de finale: die komt hard aan

‘Een krachtig en ongeëvenaard fresco’, noemde een Italiaanse krant Alberto Garlini’'s historische roman. ‘De menselijke figuur, obsceen en soms ontroerend, vormt het hart van de roman.’

Vijf jaar van bronnenonderzoek en interviews had Garlini nodig om De Wet van de Haat te schrijven, maar het resultaat is er dan ook naar. Waar de linkse terreurgroepen in de literaire en cinefiele geschiedenis veel aandacht kregen, bleven de extreemrechtse groepen verweesd achter. Te vaak en te gemakzuchtig worden neonazi’'s, fascisten en Mussolinifans als reactionaire idioten neergezet.

Garlini maakt zich er een stuk minder makkelijk vanaf. Centraal staat de jonge rechtenstudent Stefano Guerro. Na de zelfmoord van zijn vader wordt hij door Rocco, een rijke familievriend, onder de vleugels genomen. Die kneedt en masseert Stefano tot een neofascist die Himmler, Hitler en Mussolini bewondert. Rocco lokt Stefano de beweging in en laat hem steeds extremere dingen doen. Als Stefano dan per ongeluk op zijn Romeinse universiteit Mauro doodt, is er geen weg meer terug.

Complicerende factor: Stefano is verliefd op Mauro'’s zus Antonella. Via haar leert hij een andere, intellectuele wereld kennen. Het maakt zijn verwarring alleen maar groter. Overdag wapensmokkel, een bomaanslag op een bank in Milaan, '’s avonds bij zijn geliefde Antonella. Die hij overigens doodleuk met een andere vrouw bedriegt.

Als een antropoloog is Alberto Garlini in de wereld van extreemrechts in de Loden Jaren gedoken, het tijdperk waarin Italië bijna wekelijks door ontvoeringen en bomaanslagen werd opgeschrikt. Het gaat hard tegen hard, niemand komt onbesmeurd uit de strijd. Garlini heeft oog voor de ‘leuke’ aspecten van deze terreuroorlog, de spanning en sensatie, de fascinatie van een jongeman voor wapens en de dood. De gloed van opwinding, alcohol, seks en levensgevaarlijke stunts: alles met het zogenaamde doel om de neofascistische strijd verder te helpen.

In De Wet van de Haat zinkt Stefano steeds verder weg in een maalstroom van geweld en verraad, een spoor van bloed achterlatend. Later probeert hij aan deze ideologische intriges te ontkomen door met Antonella naar Afghanistan af te reizen, waar zij archeologisch onderzoek verricht. Eenmaal terug in Italië roept de ene moord de volgende wraakactie op. En dan heeft Stefano nog steeds niet aan Antonella opgebiecht dat hij haar broer Mauro heeft gedood. Een emotionele mokerslag, die auteur Garlini tot het laatst bewaart.

Je kunt de vraag stellen of dit een thriller is, dan wel een historische roman met veel bloeddruppels en kruitsporen. Garlini speelt een spel met vele literaire genres. Aan de ene kant een psychologische roman met de vraag of Antonella ooit zal ontdekken wat Stefano heeft gedaan, aan de andere kant een rechtbankthriller, waarin Stefano’'s kompaan en neofascistenleider Franco Revel zichzelf twintig jaar later in Milaan moet verantwoorden tegenover de rechter.

Uiteindelijk is de vraag naar het literaire genre niet zo belangrijk: Garlini’'s kracht ligt in de karakterschets van een verwarde jongen, die ongewild maar onvermijdelijk de afgrond in dendert. Alle makkelijke clichés blijven achterwege, je gaat van Stefano houden en hem haten, een tussenweg is er niet. Jammer dat De Wet van De Haat nogal traag op gang komt. Leesadvies: even door de eerste 80 pagina’s heen bijten, daarna neemt het leesplezier aanzienlijk toe. Pas op voor de finale. Die komt hard aan.