Arbeitseinsatz
Het verhaal wordt verteld door drie personen; Liz in het heden, haar opa Bram en oma Saar in het verleden. Wanneer de opa van Liz overlijdt, laat hij haar een geel boekje en wat ansichtkaarten na uit zijn oorlogstijd in Duitsland. Omdat hij nooit wat over deze tijd heeft kunnen vertellen, besluit Liz op zoek te gaan naar haar familiegeschiedenis. Ze koopt een oud busje en vertrekt. Onderweg spreekt ze af met Tom, een student die bij haar in de flat woont. Bram en Ties (de broer van Saar) worden in 1942 opgeroepen om te gaan werken in Duitsland. Even denken ze er nog over om onder te duiken, maar dat durven ze niet. Saar en Ties zijn Joods dus het zou niet slim zijn om de aandacht op hen te vestigen. De jongens stappen samen in Rotterdam op de trein, maar in Duitsland scheiden hun wegen. In Keulen moet Bram daken repareren. Met dit werk heeft hij, sinds het bombardement op Rotterdam in mei 1940, veel ervaring. De mannen slapen in barakken en het eten is er slecht. Bram kijkt uit naar de brieven en pakketjes van Saar. In 1944 komt Bram in kamp Nordhausen (een vliegtuigmotorenfabriek) aan. De omstandigheden zijn hier een stuk slechter. Hij moet zijn bed delen met 3 andere mannen en heeft de hele dag honger. Als Bram naar zijn werk loopt, doet hij een gruwelijke ontdekking. Hij ziet een uitgehongerde man in gestreepte kleding bij het hek. Dit blijkt concentratiekamp Dora te zijn. Bram deelt het weinige brood wat hij heeft met de gevangene.
Liz heeft bindingsangst en geen duidelijk doel in haar leven. Hoewel ze haar opleiding al lang afgerond heeft, woont ze nog steeds in een studentenflat. Naarmate de reis vordert, krijgt Liz steeds meer gevoelens voor Tom. Tom lijkt de houvast te zijn, waar ze al jaren naar op zoek is. De reis naar Duitsland blijkt niet alleen een reis naar het verleden van haar opa te zijn, maar ook een reis naar volwassenwording.
Er komen interessante thema’s voorbij in het boek zoals omgaan met verlies, oorlog, bindingsangst, volwassen worden, geheimen, depressiviteit, alcoholisme, liefde en vriendschap. Het was mooi om te zien dat de vriendschappen die Bram gesloten had met enkele landgenoten hem op de been hielden. Wanneer Brams vriend Piet bij een bombardement om het leven komt, houdt Bram Piets hand vast tot deze slap wordt. Bram zegt: dag lieve Piet, hopelijk hebben ze boerenkool in de hemel. Het doet Bram vreselijk pijn dat er geen fatsoenlijke ceremonie is voor Piet. Daarom rolt hij zijn vriend met eigen handen in het graf. Het is het enige wat hij nog voor hem kan doen. Bij de scene in het boek moest ik aan mijn oom denken. Voor nabestaanden is het fijn om te weten dat iemand niet alleen gestorven is.
Toen het boek in maart 2023 verscheen, had het een romantische cover. Een verlicht busje onder een paarse sterrenhemel was de blikvanger van de cover. Het riep wat geheimzinnigs en romantisch op. Wie zouden er in het busje zitten en wat voor avontuur gaan ze beleven? Als je goed naar de cover kijkt zie je dat er bovenin wat stukjes van oude foto's op staan. In juni van dit jaar kreeg het boek een nieuw jasje met een historische foto. Het stellen Bram en Saar voor die afscheid van elkaar nemen op het station. Ik vind het een hele mooie foto. Het boek past zo heel mooi tussen mijn vele andere oorlogsromans. Wat ik wel een tikkeltje jammer vindt, is dat de vrouw op de foto geen rode jas draagt. In het boek wordt veelvuldig gesproken over de opvallende rode jas van Saar. Beide cover vind ik erg mooi. De eerste cover past bij het feelgood verhaal van Liz en Tom, de nieuwe cover bij het historische verhaal van Bram en Saar. Eigenlijk zou je ze beide in je kast hebben willen staan.
Jet Nijland vertelt een interessant stukje geschiedenis. Ze heeft een fijne en toegankelijke schrijfstijl. Het boek zou prima op de leeslijst van het voortgezet onderwijs kunnen. Het verhaal inspireert om in je eigen familiegeschiedenis te duiken. Nu er zoveel informatie vrijgegeven is in allerlei oorlogsarchieven hoop ik dat scholieren op zoek gaan naar het verleden van hun eigen overgrootouders. Het verhaal heeft mij het laatste zetje gegeven om ook een reis naar Duitsland te gaan maken. Jet, dank je wel voor dit bijzondere verhaal!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Edith Tinga
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
