Zes gele sterren

Enkele weken voor Bevrijdingsdag en Dodenherdenking wordt er op veel basisscholen aandacht besteed aan de Tweede Wereldoorlog. Geen gemakkelijke opdracht voor een leerkracht, want hoe vertel je kinderen over deze vreselijke tijd? Uitgeverij Leopold en de schrijvers van de Ronde Tafel bedachten de boekenreeks De Vergeten Oorlog. De boeken nemen de lezers mee naar de leefwereld van hun leeftijdsgenoten tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de serie komen verschillende onderwerpen voorbij, zoals: dwangarbeid, vervolging van de Sinti en Roma, Jodenvervolging, het verzet, bombardementen op Rotterdam, kinderen van foute ouders en de Tweede Wereldoorlog in Suriname. Op deze site vind je meer informatie en kun je lesmateriaal downloaden. Juist doordat de verhalen door de ogen van leeftijdsgenoten verteld worden, komt de boodschap bij kinderen goed over.  

De meeste jeugdboeken over de Tweede Wereldoorlog zijn gericht op kinderen uit de bovenbouw, zo ook de boeken uit bovenstaande serie. Maar wat vertellen we kinderen van zes tot negen jaar over deze tijd? Moeten we ze op deze leeftijd eigenlijk al confronteren met deze akelige realiteit? Zo ja, wat vertel je dan en voor welke zaken moeten we hen nog behoeden? Schrijfster Martine Letterie en illustrator Rick de Haas durfden het aan een boek voor heel jonge kinderen te maken. In samenwerking met Herinneringscentrum Kamp Westerbork maakten zij het boek Kinderen met een ster. Een prachtig boek dat eigenlijk op geen enkele basisschool mag ontbreken.  

Letterie schreef enkele jaren terug al het boek Groeten van Leo, over de zevenjarige joodse jongen Leo Meijer. Leo overleefde de oorlog niet, maar in Kinderen met een ster doet de kleine jongen nog eenmaal zijn verhaal. Leo, Rosa, Klaartje, Jules, Ruth en Bennie zijn hele normale Hollandse kinderen. Wanneer zij gedwongen worden een ster op hun jas te dragen, wordt alles om hen heen anders.  

Het boek bestaat uit drie delen. In het eerste deel wonen de kinderen nog thuis. De ouders maken zich op om te vluchten of onder te duiken. We lezen over het feit dat de kinderen niet overal meer welkom zijn en aan het eind van het deel vertrekt een trein naar kamp Westerbork. In deel twee wonen de kinderen in het kamp. De kinderen gaan er naar school, hun ouders werken er, ze wonen in barakken, hebben weinig te eten en er verdwijnen steeds meer mensen om hen heen. Ondanks alle angst en ellende gaat het dagelijkse kinderleven toch gewoon door. De kinderen spelen, maken vrienden en zelfs Sinterklaas weet hen in Westerbork nog te vinden. In het derde deel zijn Bennie, Rosa, Klaartje, Ruth en Jules en de rest van het land bevrijd. Leo en zijn ouders hebben de oorlog niet overleefd.  

Het is een heel indrukwekkend verhaal. Het boek laat zich prima gebruiken voor een geschiedenislesje in de lagere groepen. In het boek staan weinig moeilijke woorden, de ellende van die tijd wordt heel goed op kinderniveau omschreven en de verhalen blijven dicht bij de belevingswereld van een kind. Het boek nodigt zowel het kind dat voorgelezen wordt als degene die voorleest uit tot het stellen van vragen. De verhalen kunnen los van elkaar of als één verhaal gelezen worden. In elk verhaal speelt een ander kind de hoofdrol. Dat is misschien wat verwarrend en hierbij is een taak voor de voorlezer weggelegd om dit te verduidelijken.  

De mooie en rustige tekeningen van Rick de Haas sluiten goed aan bij de tekst. Ze stralen de sfeer uit die er in het desbetreffende hoofdstuk heerst. Hierbij besteedt De Haas veel aandacht aan de kleurkeuze van zijn illustraties. Zo overheersen zwart en grijs wanneer er mensen worden gedeporteerd en is de illustratie van Sinterklaas vrolijk rood. Het is duidelijk dat de kinderen door de komst van de Goedheiligman even verlost zijn van hun angst. Ook bij het plaatje van het Loofhuttenfeest is de kleurkeuze heel bepalend. Ongeveer driekwart van de bladzijde is donkerblauw gekleurd en stelt de donkere avond voor. Onderin de loofhut straalt het licht: het licht in de duisternis, van verbondenheid, troost, hoop en kracht. Prachtig!  

Onder de bezoekers van kamp Westerbork zijn veel jonge kinderen. Vanaf 16 juli 2016 kunnen gezinnen een bezoek brengen aan een doe-tentoonstelling, waarin de verhalen en illustraties van dit boek centraal staan.