Onderduiken in het riool

Krakau, 1942. De achttienjarige Joodse Sadie vlucht met haar hoogzwangere moeder weg uit de getto. Samen met een orthodox gezin duikt ze onder in het rioolstelsel. Haar leeftijdsgenootje Ella woont met haar stiefmoeder in een welvarende buurt. Omdat haar stiefmoeder de kant van de nazi’s heeft gekozen, is Ella al haar vrienden kwijtgeraakt. Tijdens een wandeling door de stad ontdekt ze bij toeval de schuilplaats van Sadie. Ella besluit de onderduikers te helpen en er ontstaat een hechte vriendschap tussen de twee meisjes.

Hoewel het verhaal niet waargebeurd is, berust het wel op werkelijke feiten. Zo zaten er echt mensen ondergedoken in het riool. Het verhaal geeft een goed beeld van de erbarmelijke omstandigheden waarin deze mensen moesten zien te overleven. Er was altijd angst voor ongedierte, ziektes, honger, ontdekking en het opkomende water. De komst van de baby bracht de twee families in een nog groter gevaar. Het besluit van de moeder om het riool en Sadie te verlaten was hartverscheurend. De vriend van Ella maakte deel uit van een verzetsgroep. Ik kreeg enorm veel waardering voor deze jonge mensen. Het is spijtig dat Jenoff ons niet wat meer informatie over hun werk gaf. De titel van het boek is goed gekozen. Wat veel mensen niet weten is dat Poolse Joden geen ster op hun jas droegen, maar een witte armband van stof met een blauwe ster. De foto op de cover doet vermoeden dat het verhaal over een klein meisje gaat, terwijl beide meisjes al achttien zijn en dromen van een huwelijk. Wat veel indruk op mij maakte was de verscheurdheid die de oorlog teweeg bracht; binnen de stad, vriendengroep en zelfs binnen een gezin. En met wat voor gemak mensen de kant van de Duitsers kozen. Ook nu weer zwichten mensen massaal voor de mooie beloftes van populaire leiders. Dit beangstigd mij. Waar gaat het heen met onze wereld?