Een klein boekje

Evelyn Waugh is een belangrijke Engelse schrijver. Zijn meest bekende boek is Brideshead Revisited. Gelauwerd en verfilmd. Ook nu nog een top boek. Maar wie was Evelyn Waugh nu precies? Wel de man heeft een autobiografie geschreven. A Little Learning is de titel. Als fan van Brideshead Revisited weet ik inmiddels best wel iets van Waugh als schrijver en als mens. Deze autobiografie had ik echter nog nooit gelezen.

Het genre autobiografie vind ik zelf altijd wat problematisch. Je zou kunnen zeggen dat een autobiografie de waarheid rond een persoon het best benadert aangezien schrijver en object van schrijven één en dezelfde zijn.
Maar meestal, althans dat is mijn ervaring, laat de hoofdpersoon in kwestie redelijk veel weg, vooral zaken die de autobiograaf in een niet zo florissant daglicht stellen. En in die zin lijken autobiografen best een groot ego te hebben.

Veel autobiografieën zijn gebaseerd op dagboeken van de persoon in kwestie. In de nadagen van het leven, worden die nog eens gelezen en vertaald naar een boek. En in die vertaalslag gaat het vaak mis. De leukste en rijkste autobiografie die ik ken zijn de Crossman Diaries van Richard Crossman. Die was minister of Housing ergens in de jaren tachtig (vorige eeuw) in Engeland. Die hield uitgebreide dagboeken bij over hoe zijn ambtenaren hem nu weer om de tuin hadden geleid. Met de nodige humor en zelfspot. Ook hij had het plan zijn dagboeken om te zetten in een boek/autobiografie, ware het niet dat hij dood ging voordat hij hier aan toekwam. Dus zijn die diaries gewoon as-is gepubliceerd. en ze zijn enorm rijk aan informatie en hilarisch om te lezen. Juist omdat ze niet gescreened zijn op onwelgevallige zaken. Voor de fijnproevers: de briljante Engelse Series Yes Minister zijn gebaseerd op deze dagboeken.

Enfin terug naar Waugh. Hoe zag hij zijn eigen leven? Wat waren bepalende gebeurtenissen? Ik vond het eerlijk gezegd teleurstellend. Ik ben door het lezen van dit boek niet heel veel meer wijzer geworden dan ik al was. Sterker nog: doordat ik inmiddels reeds iets van hem wist kan ik ook zien dat hij bepaalde, in mijn ogen, belangrijke zaken zelf niet adresseert. Ze zijn simpelweg weggelaten, of worden zijdelings genoemd maar niet uitgediept. Zo zijn daar zijn relatie met de familie Liggon (inspiratie voor Brideshead). Zijn passie voor schrijven. De relatie met zijn vader en broer (problematisch). Zijn relatie met homo seksualiteit en relaties (met name tijdens zijn studie in Oxford). Om er een paar te noemen.
Deze autobiografie lijkt een eerste periode te beschrijven. Het eindigt bij de periode dat hij van Oxford is gestuurd en een lerarenopleiding gaat volgen. Misschien was de idee dat er nog meerdere delen zouden volgen over de rest van zijn leven. Dat blijft onduidelijk. Ze zijn in ieder geval nooit verschenen.

Het einde van het boek is wel weer Waugh-waardig. Hij lijkt te besluiten dat hij zelfmoord wil plegen. Midden in de nacht gaat hij naar de kust, kleedt zich uit en zwemt de maan tegemoet. Onderweg komt hij een school kwallen tegen die hem pijnlijke prikken oplevert. Hij besluit om te keren en zwemt terug. Als bewijs voor de serieusheid van zijn zelfmoord poging voert hij aan dat hij geen handdoek had meegenomen. Zijn afscheidsbriefje, geschreven in oud Grieks, verscheurt hij en vertrouwt de snippers toe aan de zee. Deze laatste scène is prachtig beschreven. De zelfmoordpoging zelf komt overigens redelijk uit de lucht vallen. Er van uitgaande dat het een serieuze poging betreft, wijst niets in het boek er op dat hij suïcidaal was. Maar dat past dan wel enigszins in de inconsistenties van het boek zelf.

Evelyn Waugh was een groot schrijver, maar dit is letterlijk en figuurlijk een klein boekje. Als je alles van deze schrijver wil lezen zou ik deze voor het laatst bewaren.