Ooit hadden we elkaar veel te zeggen

Zij, Christien Brinkgreve, is één van de eerste vrouwelijke hoogleraren in de Sociale Wetenschappen.
Zij was getrouwd met Arend Jan Heerma van Voss journalist, acteur en omroepbestuurder. In het boek heet hij ‘A’. Van Voss overleed in 2022. Beladen Huis beschrijft het verwerkingsproces van Brinkgreve.

Christien en A schelen 14 jaar. Beide personen zijn belezen, nieuwsgierig, sociaal en maatschappelijk geëngageerd. Alle elementen aanwezig, denk je dan, voor en fantastisch leven.
Dat is dus niet zo. Nadat hij op 79 jarige leeftijd overlijdt, kijkt zij terug. Ze beschrijft een huwelijk met veel strijd, onbegrip en langzaam uit elkaar groeien.

Brinkgreve analyseert A en beschrijft haar eigen aandeel. Ze doet dat niet uit wrok. Bijna nergens wordt het verhaal cynisch. Ze probeert te begrijpen. Ze verklaart zonder dat het het rationeel afstandelijk is. Ze beschrijft vanuit verbinding met zichzelf en toch ook met hem. Knap.

De kern en het verloop van hun relatie ligt wat mij betreft reeds vast in hun eerste uitje. Hij heeft een lezing. Hij vraagt of zij meegaat. Zij kan eigenlijk niet, maar gaat toch met hem mee. Ze zet haar eigen agenda opzij. Als hij zijn afspraak heeft, zit zij te wachten op een terras. Tot hij klaar is. Zij volgt hem. Zeker in het begin. En eigenlijk lijkt dat de basis afspraak onder hun huwelijk geweest te zijn. Impliciet.

Een indringend portret van twee mensen die iets zijn begonnen. Geprobeerd hebben er het beste van te maken. En dat is niet goed gelukt.

Wat ook knap is dat Brinkgreve voor zowel zichzelf als A het waarom beschrijft van hoe het komt dat ze zo geworden zijn. Bij beiden ligt de bron in hun jeugd. Brinkgreve had een ziekelijke moeder en heeft nooit geleerd positie in te nemen. A heeft op driejarige leeftijd zijn drie jaar oudere zus verloren die voor hem zorgde en heeft geleerd dat je je niet aan mensen moet hechten. Mooier en vollediger beschreven maar dit is wel de essentie.

Ze hebben hun best gedaan om hun relatie te redden. Hebben relatietherapie geprobeerd. Geprobeerd met elkaar te praten, elkaar te bereiken. Maar het is allemaal niet gelukt. Sprekend voorbeeld, en aandoenlijk dieptepunt, is als Brinkgreve beschrijft hoe zij, in één en hetzelfde huis wonend, elkaar mailen met hun vragen over hun relatie.

Na de dood van A wordt het door de jaren heen met spullen volgelopen huis langzaam opgeruimd. En daarmee ook betekenis gegeven aan hun huwelijk. Met het opruimen komen herinneringen terug. Het beladen huis is daarmee een symbool voor het vastgelopen huwelijk.

Mooi verhaal. Door het niet oordelen kies je geen partij alhoewel sympathie bij haar ligt. Maar A heeft dan ook geen stem.

De laatste hoofdstukken vormen een soort afsluiting. Haar conclusie lijkt te zijn dat hun huwelijk uiteindelijk niet heeft gewerkt door de combinatie van de patriarchale opvattingen van A, en de trauma’s die beiden in hun verleden hebben opgelopen. ‘Jullie pasten niet bij elkaar,’ zegt haar zusje. ‘Ooit wel,’ zegt Brinkgreve dan, ‘ooit hadden we elkaar veel te zeggen.’