Persoonlijke Puzzels

Normale Mensen van Sally Rooney herlezen. Er is net een nieuw boek van haar verschenen. Titel: Intermezzo. Erg enthousiaste kritiek in de Volkskrant. Nu heb ik Normale Mensen eerder gelezen. Ook toen met zeer lovende kritieken. En ik kan mij vaag herinneren dat ik dat ernstig vond tegenvallen. Ik heb het vóór mijn Hebban tijd gelezen. Geen aantekening gemaakt, dus geen clue meer waar het over gaat. (één van de redenen waarom ik Hebban waardeer: mijn persoonlijk archief/geheugen). Dus ik besluit tot herlezen. Ik vind het boek terug. Op de voorkant een sticker van DWDD. Dat prachtige programma wat zijn laatste episode meemaakte tijdens Corona. In een lege studio. Verdrietig. Nog meer verdrietig nieuws kwam later naar buiten over misstanden tijdens het maken van het programma en over buitensporig gedrag van Matthijs van Nieuwkerk.

Het boek heeft een vaalgroene voorkant. Auteur en titel in witte en gele letters die in reliëf zijn aangebracht. Ze springen er als het ware een beetje uit. Het hele boek valt daarom ook best op in een boekenwinkel.

De hoofdstukken hebben een datum als titel. Gemiddeld zit er zo’n 3 tot 4 maanden tijd tussen de hoofdstukken. In totaal beschrijft het verhaal een periode van januari 2011 tot en met februari 2015. 4 jaar.

De hoofdstukken zijn geschreven vanuit het perspectief van de twee hoofdpersonen en het gezichtspunt wisselt per hoofdstuk. De hoofdpersonen zijn Connell Waldron en Marianne Sheldron. We volgen hun leven van middelbare school tot universiteit.

Marianne en Connell zijn tegengestelde persoonlijkheden. Connell is tijdens hun basisschool periode de knappe gevierde populaire jongen. Hij komt uit een arm milieu. Zijn vader is overleden.
Marianne is een eenling. Niet uitgesproken knap. Heeft geen vrienden en is een voorwerp van spot van haar mede leerlingen en broer Alan. Zij komt uit een zeer welgestelde familie. De moeder van Connell maakt schoon bij de familie Sheridan.
Dat is hoe zij elkaar beter leren kennen. Als Connell zijn moeder ophaalt na werktijd.
Marianne en Connell bouwen een geheime relatie op die niemand kent.

Marianne en Connell gaan beide naar dezelfde universiteit en dat is waar het perspectief totaal omslaat. Hier is Marianne de gevierde en populaire persoon. En heeft Connell juist aan- en inpassingsproblemen.

Het boek beschrijft hun relatie tijdens de hele periode. Ze blijven voortdurend verbonden. Soms heel dicht bij elkaar. Dan weer verder weg. De afloop blijft tot het eind van het boek verborgen en eindigt verrassend.

Toch is het boek geen klassiek liefdesverhaal. De relatie tussen Marianne en Connell is meer een kapstok voor het heel goed leren kennen van de twee hoofdpersonen en hun leven. Het verhaal heeft meer het karakter van een psychologische roman. Rooney slaagt er in beide hoofdpersonen in al hun complexiteit neer te zetten als een product van hun jeugd en de situatie waar ze in opgroeiden. Een voorbeeld van zo’n sprekende analyse: ‘Er is altijd iets in haar geweest wat mannen wilden overheersen en die behoefte kan heel sterk op aantrekkingskracht of zelfs liefde lijken. Op school probeerden de jongens haar te breken met wreedheid en minachting, op de universiteit probeerden de mannen hetzelfde, maar dan met seks en populariteit, allemaal met hetzelfde doel: een bepaalde kracht in haar persoonlijkheid te onderwerpen. Ze vond het een deprimerende gedachte dat mensen zo voorspelbaar waren. Of ze nu werd gerespecteerd of geminacht, uiteindelijk maakte het weinig uit. Zouden alle stadia in haar leven telkens weer hetzelfde blijken te zijn, altijd dezelfde meedogenloze strijd om de dominantie?’ (P 184).

Ook wordt de essentie van hun relatie uitgediept en verklaard. Wat ik knap vindt is dat je beide karakters stap voor stap beter leert kennen zonder dat het verhaal daar nu per se expliciet aandacht aan besteed in de vorm van een theoretische beschrijving. Je wordt er gedurende het verhaal in meegenomen.

De titel van het boek is ‘Normale Mensen’. Levert nog wel een vraag op wat die titel precies betekent. Zowel Marianne en Cornell zijn een product van hun verleden. En vertonen hier en daar best afwijkend gedrag. Maar iedereen is uiteindelijk een product van zijn of haar verleden, draagt dat mee, en heeft iets op te lossen. Dus afwijkend zijn en iets op te lossen hebben is wellicht de norm en derhalve ‘normaal’.
Rooney laat Collins op pagina 204 zeggen: ‘Hij wilde alleen maar normaal zijn.’ Als een verzuchting op de ervaring van ‘niet normaal’ zijn van Collins.
Het is niet helemaal helder wat nu precies de idee is. Mijn voorkeur heeft de eerste opvatting: dat iedereen door gebeurtenissen rond geboorte en vroege jeugd een persoonlijke puzzel meekrijgt die je in je verdere leven zal moeten oplossen.

Mijn herinnering (tegenvallend) bleek overigens dus niet juist. Helemaal niet zelfs. Herlezen van het boek was een goed idee. Ik heb er van genoten. En ik ben benieuwd naar Intermezzo.