Nulla si sa; niets is wat het lijkt

Op de zaterdagmorgen radio kwam in een boekenrubriek dit boek langs. Tussenjaren van Yannick Dangre. Een voor mij onbekende schrijver. Maar het verhaal sprak aan. Man heeft een relatie. Die gaat uit. Maar ze spreken af elkaar na dertig jaar in Napels weer te ontmoeten. Intrigerend gegeven. Hoe zal dat aflopen?

Het boek heeft een voorkant in pastelkleuren. Mooie vormgeving. Dangre blijkt Vlaams. En dat staat garant voor mooi taalgebruik. De titel op de voorkant van het boek laat ook nog de mogelijkheid open voor Tussen Jaren als titel. Maar de rug van het boek zegt toch echt Tussenjaren.

Hoofdpersoon Charles is net de zestig gepasseerd en getrouwd met Delphine. Ze hebben samen een dochter die in het verhaal verder geen rol speelt. Er is nog een dochter, Claudia, uit een eerdere relatie van Charles. Met Sylviane. Die heeft hij leren kennen in zijn studententijd. Ze worden stormachtig verliefd, trouwen en krijgen een dochter. Claudia. Daarna verdwijnt Sylviane plotseling. Claudia is dan 3. Bij die plotselinge verdwijning stelt zij in haar afscheidsbrief voor om elkaar na 30 jaar weer te ontmoeten in Napels. Op de Piazza del Plebiscito. Een plek waar ze zich ooit volmaakt gelukkig hebben gevoeld.

Het verhaal beschrijft hoe Charles na die dertig jaar, onder het mom van een bezoek aan een artsencongres (hij is een ‘hersteller van harten’ - cardioloog), weer op weg gaat naar Napels. En onderweg daarnaartoe laat hij zijn hele leven aan zich voorbijgaan zodat we een goed beeld krijgen van zijn relatie met Sylviane, de geboorte van Claudia, het vertrek van Sylviane en zijn nieuwe relatie met Delphine. De grote vraag is natuurlijk of Sylviane zich na dertig jaar geen contact ook in Napels zal bevinden. Of niet. Wel, hoe dat afloopt wordt pas in de allerlaatste alinea van het boek duidelijk. Dat levert het boek wel een goede spanningsboog op. Je bent gedurende het lezen heel benieuwd hoe dat nu precies gaat aflopen. En je gaat begrijpen dat het verhaal echt alle kanten op kan gaan. Nulla si sa. Tutti si immagina. Niets is wat het lijkt. Alles is ingebeeld. dat is het motto van het boek. Een uitspraak van Federico Fellini. Ook al niet hoopgevend voor een voorspelbaar einde.

De relatie tussen Charles en Sylviane was heel erg moeilijk en kende grote dieptepunten. Hoe verder je in het boek komt des te meer is er het verlangen om de afloop te kennen. Je gaat er zelfs een mening over hebben. Je gaat steeds sneller lezen. Het verhaal pakt je. Je wil het weten. Weten hoe het afloopt. Je eigen hypothese toetsen.

Sylviane is iemand met een zeer complexe persoonlijkheid. Bij een psycholoog zou zij gediagnosticeerd kunnen worden als een ‘moeilijk geval’. Wellicht met een officiële stoornis. Elementen hiervan:
Anderen de schuld geven van de situatie waar zij zich in bevindt.
Ontkennen van een eigen verantwoordelijkheid en buiten zichzelf zoeken van mogelijke oorzaken.
Een voortdurend beroep doen op de ander om een verbetering in de eigen situatie aan te brengen en wijzen op de tekortkomingen van die ander. Maar er zelf niets aan doen.
Enorm in de aanval gaan wanneer het eigen gedrag ter discussie wordt gesteld.
Het absolute onvermogen om een normale discussie aan te gaan.
Het ontvluchten van moeilijke situaties door irreële voorstellen te doen of te vluchten.

De beschrijving van de relatie tussen
Charles en Sylviane levert tenenkrommende scènes op. Wanneer Sylviane bijvoorbeeld op haar verjaardag vreemd gaat en betrapt wordt door Charles weet zij het verhaal zo te spinnen dat het eígenlijk de schuld van hem is dat zij vreemd gaat. Of als hij een feest heeft georganiseerd ter ere van haar verjaardag met vrienden als gasten, maakt zij een enorme scène en weigert ze mee te gaan. Hun relatie is een permanente aaneenschakeling van dit soort ingrijpende gebeurtenissen.

Dangre weet dit op zeer beeldende wijze te beschrijven. Je voelt de machteloosheid van Charles. Je blijft je verbazen over de schaamteloze onverantwoordelijkheid van Sylviane. Die daar dan vervolgens ook nog mee wegkomt. Heel indringend beschreven. Alsof hij uit eigen ervaring vertelt.

Voor wat betreft het einde van het boek. Het zou een spoiler zijn om dit te beschrijven. Maar het is een einde wat bij mij nog wel heel veel vragen oproept. Tussenjaren is daarmee een ideaal boek om het er ‘verder over te hebben’. Het verdient verdieping.