Verwerken van oorlogstrauma

Dit boek werd geschreven vanuit de gevangenis. Auteur Nico Walker zat ooit in het leger, was gestationeerd in Irak en maakte daar deel uit van het medisch team. Nu zit hij een straf uit van elf jaar wegens het plegen van een gewapende bankoverval, iets dat hij deed uit nood om zijn heroïneverslaving te kunnen financieren. Een verslaving die mede was ontstaan door PTSS (Posttraumatische Stressstoornis).

Het verhaal dat wordt beschreven in Cherry leest als een semiautobiografische roman maar ook als een soort (oorlogs)dagboek. Tegelijkertijd kan het gezien worden als een liefdesverhaal. We leren een jongeman kennen die net op de universiteit zit en zijn eerste vriendinnetje krijgt. Vervolgens vertrekt hij om in het leger te gaan, beschrijft de tijd die hij in Irak doorbracht, zijn terugkeer, en ondertussen is er altijd de rode draad van de liefde.

De karakterontwikkeling is heel mooi uitgediept en wordt vanaf het begin breed uitgemeten.  De lezer komt veel te weten over de jeugd van de hoofdpersoon, zijn verlangens, gevoelens, emoties en verwachtingen van het leven. Tevens worden relaties met anderen indringend beschreven, wat ervoor zorgt dat de lezer betrokken en geraakt wordt. Er wordt empathie opgewekt.

Hoewel de hoofdpersoon veel ellende meemaakt en het geenszins een vrolijk verhaal is dat verteld wordt, zitten er leuke, humoristische beschrijvingen in dit boek. Deze geven het verhaal wat luchtigs. Wanneer beschreven wordt dat bij een aanval weer een aantal slachtoffers gevallen zijn (ellende, dood en verderf), maken we even tussendoor middels een klein zinnetje kennis met een sergeant:  

“Het was een plompe man met de bouw van een kokosnoot.”

Toch even een glimlach. En, in een poging van de hoofdpersoon om van zijn vriendinnetje af te komen door erop aan te sturen dat zij het zélf zou uitmaken:

“Dagenlang reageerde ik niet op haar telefoontjes; ze bleef bellen. Ik betaalde niks meer; zij betaalde alles. Ik stopte haar sokken in haar mond; zij kreeg een orgasme.”

De grootste nadruk legt Nico Walker op de beschrijving van zijn tijd in het leger, de trauma’s die de tijd in Irak veroorzaken zijn hiermee gelijk duidelijk; de vele doden, gewonden en allerlei andere ellende die de soldaten moeten verwerken. Dit alles om de lezer te verklaren waarom een en ander zo geschiedde en hoe de toekomst is ontstaan, en wellicht ook als een soort therapie? 

Wat iets minder had gemogen in Cherry is het veelvuldig gebruik van vaktermen, waardoor de lezer soms afhaakt. Op een gegeven moment gaat het (zonder uitleg) erg veel over TOC’s, QRF1, IED en FOB’s, termen die wellicht in het leger bekend zijn, maar de gemiddelde lezer weinig zeggen. Naarmate dit steeds meer gebeurt laat het boek zich minder makkelijk lezen en wordt er irritatie opgewekt. Een uitleg over hoe het zit met de rangen en standen in het leger en welke divisies je daarin allemaal hebt, ontbreekt eveneens.

Verder wordt er soms te weinig afgewisseld qua schrijfstijl: zo is er een bladzijde waar elf keer de naam van één personage te lezen valt: “Manny had helemaal geen 600 dollar en zou die ook nooit krijgen. Wat Manny meestal in dit soort situaties deed was de dopejongen laten afvoeren.” In bijna elke zin of regel komt ‘Manny’ weer terug. 

Dergelijke zaken zorgen ervoor dat Cherry geen hoogstaande literaire parel is, maar een geslaagde oorlogsroman is het zeker te noemen. Het is een droevig gegeven dat veel mensen zeer beschadigd raken door het meemaken van een oorlog (als slachtoffer of als soldaat), iets wat voor de rest van iemands leven verregaande gevolgen kan hebben.