Kunnen we het tij nog keren?

David Attenborough werd zeer beroemd met onder andere zijn televisieseries Life, One Planet, en Blue Planet. Met Een leven op onze planeet krijgen we informatie over de stand van zaken van onze prachtige natuur en planeet via tekst aangereikt. Een beargumenteerd, onderbouwd en toch wel somber toekomstvisioen wordt ons voorgehouden. Willen we het zo ver laten komen? Tegelijkertijd is het een autobiografisch werk waarin de auteur ons meeneemt naar de planeet en de natuur van zijn verleden, soms schokkende dingen die hij met eigen ogen heeft gezien en meegemaakt. Het boek is vertaald door Nathan Brinkman.

Een handige verklarende woordenlijst, het dankwoord, de noten, de beeldverantwoording en het register vullen een groot gedeelte van het boek. Het is fijn om dingen te kunnen opzoeken en verifiëren, of om verder ergens in te kunnen duiken. De oppervlakkigere lezer die hier geen behoefte aan heeft, wordt daardoor niet afgeleid in de doorlopende tekst. Het boek bevat daarnaast een flink aantal zwart-witfoto’s en een paar kleurenfoto’s, waardoor het afwisselend is en we ondersteund worden met beeldmateriaal bij de voorstelling die we ons van alles moeten maken. Doordat het boek autobiografisch is, wordt het persoonlijker.

Een leven op onze planeet bevat een hoop interessante, soms zeer droevig stemmende weetjes:

'De orang-oetanpopulatie van Borneo kan niet leven zonder het woud en is met tweederde geslonken sinds ik ruim zestig jaar geleden mijn eerste orang-oetan zag.'

Zaken worden helder uitgelegd, zoals waaróm het zo erg is dat er steeds minder ijs is op de polen. Hierbij wordt vaak duidelijk dat de natuur en de dieren- en mensenwereld met elkaar in verbinding staan en absoluut niet zonder elkaar kunnen. Het een heeft direct gevolgen voor het ander en is met elkaar verbonden, circulair. Er zijn veel kip-en-eiproblemen.

Attenborough doet ook suggesties om het tij te kunnen keren, iets wat volgens hem zeker nog mogelijk is mits er nu wordt ingegrepen. Een voorbeeld hiervan is het meer op waarde gaan schatten van kelp, een potentieel zeer voedzaam zeewier dat per dag een halve meter groeit. Er zou meer onderzoek naar moeten komen, suggereert de auteur. Maar wat kun je als mens nu doen? De potentiële oplossingen die hij noemt richten zich toch vooral op grote firma’s en overheden.

Een ander nadeel is ook dat het boek zoveel informatie geeft. We worden hiermee overstelpt, waardoor het soms meer een encyclopedie lijkt dan een verhaal. In de veelheid van feiten en cijfers komt dan ook niet meer alle info aan bij de lezer, en dat is jammer. Is het nu wel of niet te laat? De hoofdboodschap moet dan ook het best uit de conclusie gehaald worden, maar is lastig te volgen door het boek heen. Tevens mist er een duidelijke structuur, hoewel het boek wel is opgeknipt in delen. De lezer moet zich inspannen om alles te volgen en te onthouden, en de aandacht erbij te houden.

Wie op zoek is naar de achtergronden, onderzoeken, feiten en cijfers omtrent onze planeet en ons klimaat heeft aan dit boek zeker een goede. De lezer die nog minder thuis is in deze materie kan wellicht eerst wat geprikkeld en ingeleid worden door de series op Netflix te volgen alvorens dit boek te lezen.