Krachtig en tijdloos epistel van een vrouw die haar tijd ver vooruit was

Mary Wollstonecraft (1759 - 1797) wordt wel eens de oermoeder van het feminisme genoemd. Tijdens haar leven weigerde zij zich neer te leggen bij een ondergeschikte rol die er van haar, als vrouw zijnde, verwacht werd. In plaats daarvan maakte zij zich hard voor de vrouwenrechten en observeerde de wereld om haar heen. In Een pleidooi voor de rechten van de vrouw zet Wollstonecraft haar observaties op papier om deze uitgebreid te analyseren.

'Als we echter vrouwen de gelegenheid willen geven om rationele schepsels te zijn, dan moeten we ze aansporen om deugden te verwerven die ze de hunne kunnen noemen; hoe kan een rationeel wezen immers edel worden door iets wat het niet door eigen inspanning heeft verkregen?'

De passie die Wollstonecraft wellicht voelde, terwijl ze aan haar pleidooi werkte, spat nergens echt van de pagina's af. Het pleidooi is vrij zakelijk en zal niet aanzetten tot opstand onder de vrouwen. En hoewel het stevige kost is met veelal zakelijke bewoordingen, is alles wel duidelijk. Wollstonecraft heeft een heldere visie en weet deze uitstekend te onderbouwen. De auteur lijkt geen enkel onderwerp te schuwen in haar pleidooi. Zo behandelt zij de rechten (en plichten) van de mens, de gangbare mening over de sekse, maar uit zij ook duidelijke kritieken over de manier waarop schrijvers vrouwen neerzetten. Al haar analyses gaan gepaard met een uitleg over de situatie en op welke manier dit een probleem zou zijn voor de samenleving.

'Het woord ‘mannelijk’ is overigens slechts een spookbeeld; er is weinig reden voor de vrees dat vrouwen te veel moed of sterkte zullen verkrijgen, want hun kennelijke achterstand wat betreft lichamelijke kracht zal hen in allerlei omstandigheden des levens tot op zekere hoogte afhankelijk houden van mannen. Maar waarom zou die achterstand vergroot moeten worden door vooroordelen die aan de deugd een geslacht geven en waarom zouden we eenvoudige waarheden verwarren met zinsbegoochelingen?' 

Op sommige punten blijkt dat feminisme een tijdloos fenomeen is. Waar vele vrouwen zich in het verleden al hebben ingezet, lijkt de strijd nog niet gestreden. Hoewel vrouwen inmiddels stemrecht hebben en zelf een echtscheiding in gang kunnen zetten, zijn er nog altijd strijders actief als het gaat om vrouwenrechten. Denk bijvoorbeeld aan de stereotypes en de traditionele rolpatronen die de maatschappij maar moeilijk los lijkt te kunnen laten.

Wat dat betreft zou Wollstonecraft een goede bron van inspiratie kunnen zijn. Hoewel zij beschrijft waar in de maatschappij de problemen zich bevinden, doet ze dit op een vrij objectieve manier. Zij laat haar gevoelens niet in de weg komen van hetgeen zij te vertellen heeft, waardoor het beeld van de mannen hatende feminist niet op haar van toepassing is. Gewoon strijden voor je eigen idealen zonder dat dit ten koste gaat van een ander.

Naast auteur was Mary Wollstonecraft ook filosoof en voorvechter van de rechten van de vrouw. Al vanaf jongs af aan kreeg Wollstonecraft het idee dat er onderscheid gemaakt werd tussen man en vrouw. Zij weigerde echter om zich hier aan over te geven. In William Godwin vond Wollstonecraft een man die aan haar gewaagd was en haar ideeën respecteerde. Wollstonecraft stierf in het kraambed, toen ze haar dochter Mary kreeg, de auteur van Frankenstein.