Hoopvolle autobiografie over familiebanden, trauma en de kracht van vergeving

Een onveilige jeugd drukt een onuitwisbare stempel op de rest van je leven. Trauma’s, angsten, laag zelfbeeld, eenzaamheid en moeite met (het aangaan van) relaties zijn enkele gevolgen van opgroeien in een onveilige omgeving. Jolanda Tijmstra neemt in haar boek Basta! Er is écht alleen maar liefde de lezer mee naar haar jeugd in een disfunctioneel gezin. Na de scheiding van haar ouders kiest ze er als twaalfjarige voor om bij haar moeder (die ze Maartje en geen ‘Mama’ mag noemen) te wonen. Voor haar vader is ze bang, omdat ze hem meermaals door het lint heeft zien gaan. Maartje blijkt niet in staat om voor haar kinderen te zorgen. Ze is alcoholiste, manipuleert, liegt en gaslight en heeft geen oog voor het seksueel misbruik dat zich voltrekt tussen haar vriend Rob en haar oudste dochter Jolanda. Als ze volwassen is, raakt Jolanda het contact met Maartje volledig kwijt, totdat ze in 2019 besluit haar in een impuls op te bellen: ‘Ik durf het niet, maar ik ga het wel doen.’ Maartje blijkt ongeneeslijk ziek te zijn. Tegen alle verwachtingen in groeien moeder en dochter in het turbulente jaar dat volgt steeds dichter naar elkaar toe.

Tijmstra is (beeldend) therapeut en leraar en heeft sinds 2013 haar eigen praktijk voor Past Reality Integration (PRI) therapie. Past Reality Integration is een vorm van psychotherapie, ontwikkeld in 2000 door Ingeborg Bosch. Basta! Er is écht alleen maar liefde wisselt pijnlijke herinneringen aan Jolanda’s jeugd af met het ziekbed van Maartje. Tijmstra overweldigt de lezer niet, maar vertelt gedoseerd over haar chaotische jeugd bij Maartje, het geparentificeerde ‘modelkind’ dat zij werd, de flessen jenever die haar moeder achteroversloeg, haar angst voor de onbekende mannen in huis, de lastige band met haar zusjes Laura en Margot en de grensoverschrijdende toenaderingen van stiefvader Rob. Aan het eind van ieder hoofdstuk volgt een foto van een kunstwerk waarin Tijmstra haar pijn heeft verwerkt. Haar kennis van Past Reality Integration is goed merkbaar. PRI stelt dat emoties, gedrag en patronen hun oorsprong vinden in oude pijn; onverwerkte trauma’s uit het verleden. Het boek besteedt veel aandacht aan de toepassingen van deze therapievorm, die Tijmstra geholpen heeft om haar jeugdtrauma’s en de bijbehorende emoties een plek te geven. Door de inzichten die PRI haar heeft geboden, is ze in staat patronen te doorbreken en haar moeder te steunen tijdens haar ziekte.

Makkelijk verloopt het contact tussen Jolanda en Maartje aanvankelijk niet. Er volgen confronterende situaties, oude patronen die de kop op steken en ruzies. Ook de aanvaringen met haar zusje Laura en de moeilijk benaderbare Margot zijn het ingrijpende resultaat van de onveilige jeugd die ze alle drie hebben gekend. Opvallend is Tijmstra’s milde toon en empathische kijk op het complexe gedrag dat niet enkel anderen, maar ook zijzelf vertoont: ‘liefde verschijnt wanneer het ego verdwijnt.’ Om deze patronen nog beter te doorgronden, focust Tijmstra zich op de vrouwen uit de vorige generaties om te begrijpen hoe transgenerationeel trauma in haar familie tot stand is gekomen en hoe ze deze keten kan doorbreken. In het voorwoord noemt Bosch Tijmstra’s autobiografie ‘het boek van hoop voor de mensheid’. Terecht, want Basta! Er is écht alleen maar liefde vertelt een dapper verhaal met een invalshoek waarover je niet vaak leest: emoties van hoop en liefde en uiteindelijk vergeving die samen de pijn overwinnen die familieleden elkaar – meestal onbedoeld – aandoen. Net als het goudfolie op het omslag repareert Tijmstra volgens het Japanse 'kintsugi' haar emotionele barsten met goudlijm waardoor ze met een andere blik naar het verleden, heden en de toekomst leert kijken. Dit boek is een aanrader voor iedereen die, ongeacht het verleden, de band met familieleden wil versterken.