Gelaagde sociaalpsychologische roman over een gedeeld verleden vol familietrauma’s

In De nakomer van Jean Hanff Korelitz leert Johanna Hirsch tijdens de nasleep van een tragisch ongeluk de rijke Salo Oppenheimer kennen. Salo is emotioneel afgevlakt door wat hij heeft meegemaakt en verkeert in een ‘permanente draaikolk van schuld en pijn’. De drang om Salo ‘beter’ te maken na een jeugd waarin ze zichzelf vooral ‘zo onzichtbaar mogelijk’ maakte, geeft Johanna het gevoel dat ze eindelijk door iemand wordt gezien. Op zijn beurt vraag Salo zich sterk af of er buiten Johanna nog een ander meisje is dat zich zo om zijn mentale gesteldheid zal bekommeren. Wanneer Salo en Johanna niet lang na hun ontmoeting trouwen, is dit dan ook een geval van twee mensen die elkaar als magneten aantrekken – om alle verkeerde redenen. Eenmaal getrouwd, ontwikkelt Salo een obsessieve interesse in het verzamelen van kunst. Johanna wil zo snel mogelijk kinderen waarbij ze tot in detail hun opvoeding en scholing uitstippelt. Ze raakt echter maar niet zwanger. Dankzij het geld van de Oppenheimers starten Salo en Johanna een kostbaar ivf-traject. Begin jaren 80 worden ze ouders van een drieling: Harrison, Sally en Lewyn.

Het moederschap pakt voor Johanna anders uit dan ze in eerste instantie voor ogen had. Haar man struint liever zo veel mogelijk exposities af in New York City – of is te vinden in de opslag waar zijn aangekochte moderne Outsider-kunstwerken liggen – waardoor hij een afstandelijke echtgenoot en afwezige vader voor zijn kinderen wordt. De kinderen zijn bovendien zo verschillend dat ze, ondanks de (geënsceneerde) collectie foto’s van de drieling aan de muur bij de trap, elkaar stellig uit de weg gaan. Het warme nest waar Johanna zo op had gehoopt en waar zij de spil van zou zijn, blijkt een illusie. Als de drieling op het punt staat om aan de universiteit te studeren (het prestigieuze Cornell University en het fictieve Roarke), neemt Johanna een wanhopig besluit om het moederschap nog één keer over te doen. Ze geeft de vruchtbaarheidskliniek opdracht om de vierde embryo uit haar fertiliteitstraject te ontdooien en via een draagmoeder geboren te laten worden: de nakomer.

Korelitz is schrijver, theatermaker en essayist. Ze debuteerde in 1996 met thriller A Jury of Her Peers. Haar vierde boek Admission verwierf in 2013 filmrechten en haar vijfde boek You Should Have Known verscheen in 2020 op HBO onder de titel The Undoing. Opgedeeld in drie delen vertelt De nakomer aan de hand van een (aanvankelijk) onbekende verteller over Salo’s ongeluk en de Joodse roots van de familie Oppenheimer. Wortels die helemaal teruggaan tot aan het Stuttgart van de zeventiende eeuw waar Joseph Süss Oppenheimer ‘Jud Süss’ een gruwelijk lot wachtte na jarenlang gediend te hebben als financieel adviseur van hertog Karl Alexander van Württemberg. Het tweede deel focust op de drieling na hun studiejaren op de diversiteit omarmende, exclusieve ‘prep school’ Walden. De ‘rare’ (maar onzekere) Lewyn en de ‘ontwijkende’ (maar wrokkige) Sally studeren allebei aan Cornell waar ze net doen alsof ze elkaar niet kennen. Terwijl Sally haar lesbische gevoelens onderdrukt en zich inlaat met een iemand die huizen leegruimt, raakt Lewyn gefascineerd door zijn mormoonse kamergenoot en wordt hij verliefd op de Joodse Rochelle. De ‘intelligente’ (maar arrogante) Harrison ontmoet op het kleine en exclusieve Roarke (geïnspireerd op het Deep Springs College) autodidact Eli Absalom Stone; een zwarte man die op jonge leeftijd veel heeft bereikt, maar aan wie een ingrijpend schandaal kleeft. In het derde deel komt de nakomer aan het woord en gaat het verhaal, ondersteund door flashbacks, verder na de gruwelijke nacht op het strand bij Martha’s Vineyard in september 2001.

De nakomer is een scherpzinnige, gelaagde roman met een complex verhaal over een disfunctionele Joodse familie. Op het eerste gezicht hebben de Oppenheimers alles: geld in overvloed, het beste onderwijs, een prachtig zomerhuis op Martha’s Vineyard en een statig huis van bruine baksteen in Brooklyn Heights. Dat veel geld niet garant staat voor een zorgeloos leven, blijkt wel uit Korelitz’ sterke uitwerking van de diepe impact van Salo’s trauma op het gezin en Johanna’s machteloosheid die daaruit voortvloeit. De nakomer zit vol familiegeheimen en onverwachte wendingen waarbij de verteller zonder moeite wisselt tussen de drieling. De roman voelt behoorlijk Amerikaans; alles is er groots, vol idealen en dankzij de privileges van Harrison, Sally en Lewyn ligt het waarmaken van hun (Amerikaanse) dromen binnen handbereik. Korelitz richt zich niet op actie, maar legt zich neer op het gedetailleerd beschrijven van gebeurtenissen. Daarnaast besteedt ze veel tijd aan het uitwerken van haar personages, hun psychische problemen en onderlinge, complexe verhoudingen. Daarbij laat ze zich satirisch uit over de New Yorkse upperclass en het Amerikaanse onderwijs, met name de exclusieve privéscholen moeten het ontgelden. Ze verkent de betekenis van het Joods-zijn, interesse in andere religies, cancelcultuur, het ontplooien van je eigen identiteit en hoe een gedeeld verleden vol familietrauma’s voor ieder kind anders uit kan pakken. Ondanks de zware, sociaalpsychologische thema’s hanteert Korelitz een luchtige schrijfstijl en werkt ze toe naar een tragikomisch open einde dat – en hier moet je van houden – ruimte biedt aan de lezer voor een eigen invulling.