Aangrijpende dystopische roman met waterdichte boodschap

'Water is het veelzijdigste element van allemaal. (…) Water vergezelt de maan en omarmt de aarde, en het is niet bang te sterven in vlammen of te leven in de lucht.'

In De smaak van water van Emmi Itäranta leeft de zeventienjarige Noria in een wereld waarin een ernstig watertekort heerst. De tiener groeit op in een afgelegen dorpje in de Scandinavische Unie, een omgeving die hard wordt getroffen door de waterschaarste. Na jaren van oorlogvoering is er nu een periode van rust aangebroken. Het veranderende klimaat dwingt de mensheid zich aan te passen. In het geval van Noria en haar dorpsgenoten betekent dit het doorstaan van droge, hete zomers waarin oogsten vaak mislukken en je dankzij zwermen laaivliegen niet zonder insectenkap naar buiten kunt. Het dorp staat bovendien onder streng toezicht van waterwachters; op de markt is door de jaren heen een heuse waterhandel ontstaan waar afzetterij eerder regel dan uitzondering is.

Noria’s beste vriendin Sanja is er bedreven in geworden om waterzakken te knutselen van allerlei materialen die ze in het nabijgelegen plasticgraf vindt, een verzamelplaats voor 'verledenwereldplastic' en kapotte 'verledenwereldtechnologie'. Wat Noria echter angstvallig voor haar vriendin verborgen houdt, is de geheime zoetwaterbron waar haar familie van theemeesters onbeperkt toegang toe heeft. Wanneer Noria op het punt staat om zelf theemeester te worden, zetten verschillende gebeurtenissen haar leven op de kop. Haar moeder vertrekt voor een belangrijk onderzoek naar de grote stad Xinjing, Sanja’s zusje wordt ziek en de waterwacht dreigt Noria’s familie steeds strenger in de gaten te houden met alle gevolgen van dien. Wanneer steeds meer dorpelingen verdwijnen nadat een blauwe cirkel op hun deur is verschenen, staat Noria voor een moeilijke keuze. Durft ze Sanja haar geheim toe te vertrouwen?

De smaak van water is het debuut van Itäranta. De dystopische roman won verschillende literaire prijzen in haar geboorteland Finland. Het boek stond daarnaast op de shortlist van de prestigieuze Philip K. Dick Award en de Arthur C. Clarke Award. De vlotte Nederlandse vertaling is van Sandra van de Ven.

Itäranta weet in De smaak van water een aangrijpende wereld te schetsen waarin waterschaarste tot allerlei realistische problemen en corrupte regimes leidt. Als Noria een stapel ‘zilveren schijven’ vindt, krijgt ze via deze compact discs meer informatie over de werkelijke omstandigheden die aan de hevige oorlogen uit het verleden vooraf zijn gegaan. Itäranta neemt op deze manier de tijd om meer diepgang in haar wereld aan te brengen. Ze schrijft daarbij weloverwogen en poëtisch, met veel oog voor details, prachtige beschrijvingen van de rituelen tijdens theeceremonieën en symboliek omtrent water:

'Geheimen slijten ons uit zoals het water stenen uitslijt.'

Het is jammer dat de personages afstandelijk voelen. Daardoor blijft Noria wat vlak en kleurloos en leef je minder met haar mee als ze in een genadeloze kolk van gebeurtenissen wordt meegesleurd. De smaak van water moet het dan ook voornamelijk hebben van de sterk uitgewerkte apocalyptische wereld vol laailantaarns, heliofietsen en podjournaals. Dit doet gelukkig niets af aan de boodschap, want lezers worden in de huidige tijdgeest van groeiende klimaatzorgen door dit verhaal gegarandeerd even aan het denken gezet.