Schots heldenverhaal zet daadkrachtige vrouwen in het zonnetje

Na de tragische dood van haar moeder blijft Lyna alleen achter met haar vader. Hij is een nare man die haar uitscheldt en vernedert. In het Schotland van 1745 zijn er voor Lyna niet veel opties om zich aan haar vader te ontworstelen. Ze verdient een schamele kost als waarzegster – werk dat zeker niet zonder risico’s is. Gelukkig kan ze rekenen op de steun van Reef, de zoon van de herbergier. Wanneer Grant, de man uit Lyna’s terugkerende visioenen, plotseling haar waarzeggerstent binnenstapt, besluit Lyna te vluchten van haar steeds gewelddadiger wordende vader. Ze vindt onderdak als dienstmeisje in Dunn MacMoore, het kasteel van Grants broer Blake en zijn vrouw Ava. Een rustig leventje is het niet, want de gemoederen tussen de jakobieten en de Schotse clan MacMoore of Barra lopen steeds hoger op. De zonnesteen van Jet Nijland wisselt de verhaallijn van Lyna af met het leven van Bonnie die in het heden in de Schotse Hooglanden woont met hond Balthasar.

Nijland debuteerde in 2022 met Zwaluwdans, waarna in 2023 haar tweede boek Als de sterren flonkeren verscheen. Voor De zonnesteen heeft de auteur uitgebreid research gedaan en dat is goed te merken. Tijdens het lezen waan je je in het Schotland van de achttiende eeuw – een turbulente tijd waarin het verhaal gestaag toewerkt naar de bloederige Slag bij Culloden. Schots-Gaelische woorden als ‘quaich’ en ‘Sassenach’ decoreren rijkelijk de plot, terwijl Lyna steeds heftigere visioenen krijgt over de slag waar broers Blake en Grant in mee willen vechten. In het heden heeft Bonnie een gebroken hart na haar ruw verbroken relatie met Tim. Haar mooie cottage met landgoed in de ruige natuur van de Hooglanden staat op het spel nu ze de hoog oplopende kosten nauwelijks meer kan betalen. Als ze tijdens een avondje uit met haar beste vriendin Cora de knappe rugbyspeler Ray tegen het lijf loopt, ontstaat er een intense romance. Maar dan begint Lyna steeds meer te twijfelen aan Rays oprechtheid en spelen onverwerkte gevoelens uit haar vorige relatie op.

Aanvankelijk tast de lezer in het duister of en hoe de twee verhaallijnen iets met elkaar te maken hebben. Bonnies vondst van een zonnesteen vlecht de twee verhalen van de twee vrouwen uiteindelijk mooi in elkaar. Nijland schrijft in haar dankwoord dat ze het heldenverhaal over twee mannen wilde ‘ombuigen naar het verhaal over de vrouwen in die periode’. Dit is erg goed gelukt. Vlot en met oog voor de historische details worden de beperkte mogelijkheden van de vrouwen uit die tijd pijnlijk duidelijk. Toch laat Lyna, net zomin als Ava, het er niet bij zitten en weten ze zich met dappere keuzes staande te houden tegen het decor van een groeiend conflict tussen Engeland en Schotland die van de clan een onverstoorbare loyaliteit vereist. Behalve de (fictieve) verwerking van deze geschiedenis, is er veel aandacht voor de leuke, maar ook moeilijke kanten van liefde en romantiek. Aan de hand van korte hoofdstukken en perspectiefwisselingen kruipt de lezer in de hoofden van Lyna en Bonnie en krijgen Ava en Grant een grotere rol toebedeeld. Al deze stukjes bij elkaar vormen De zonnesteen tot een solide historische roman met een liefdevolle boodschap en daadkrachtige vrouwen in de hoofdrol.