Dystopische roman over oorlog, wetenschap, politiek en mens-zijn

Alec is opgegroeid bij zijn ouders in Canada. Zijn ouders droomden gedurende zijn jeugd stiekem van een ander leven: ‘Tegenover het jachtige stadsleven, tegenover de sleur en het gekrakeel, was er nog altijd dat paradijs, helemaal voor ons alleen: Antiochië.’ Ondanks het verlangen naar een teruggetrokken bestaan, en de familiebanden met de Chronen eilandengroep, bleef het gezin in het Canadese stadje Westmount wonen. Jaren later, na zijn studies rechten, economie en cultuurgeschiedenis, stort Alec zich op zijn passie voor tekenen en gaat aan de slag als perstekenaar. Zijn werk blijkt niet onverdienstelijk. Alec vestigt zijn naam en is in staat om zijn tekeningen vanaf alle uithoeken van de wereld naar opiniebladen toesturen. Hij besluit daarop de droom van zijn ouders te realiseren. Een onverwachte broederschap van de Frans-Libanese schrijver Amin Maalouf begint met Alecs intrek op het piepkleine Antiochië in de Atlantische Oceaan.

Op Antiochië geniet Alec van een rustig eilandleven. Het is er zo verlaten dat Alec afhankelijk is van de getijden als hij naar het grote eiland Port Atlantique wil. Bij eb kan Alec per fiets over dijkweg Le Gouay richting Port Atlantique; wanneer het vloed is, moet hij beroep doen op de spaarzame veerdiensten van Agamemnon om zijn stamcafé op het grote eiland te bezoeken. Behalve Alec wordt Antiochië bewoond door Eva Saint-Gilles: een schrijfster die zichzelf is verloren vlak nadat haar cultboek De toekomst woont niet meer op dit adres is verschenen. Sindsdien leidt zij een teruggetrokken bestaan, en Alec ziet haar niet of nauwelijks. Zo idyllisch als het leven van de twee eenzame eilandzielen lijkt, zo stormachtig gaat het er in de rest van de wereld aan toe. Tussen een dwergstaatje bij Rusland en de Verenigde Staten hangt al tijden een geladen spanning, en Alec volgt, met het oog op zijn tekenwerk, het verloop nauwgezet via zijn radio.

Na een bombardement in het Amerikaanse Maryland, probeert president Howard Milton een grotere nucleaire aanval van de dwergstaat op het Westen te voorkomen door een tegenaanval af te kondigen op een militaire basis in de Kaukasus. Onder leiding van Sardarov blijft de Kaukasische dwergstaat dreigen met een kernoorlog. Alec en Eva tasten op het verlaten Antiochië in het duister over het precieze tumult. Letterlijk, wanneer het eiland getroffen wordt door een wereldwijde stroomstoring en afgesneden raakt van radio’s, telefoons en internet. Via de mysterieuze Moro weet Alec echter op de hoogte te blijven. Gewapend met jodiumtabletten volgt de perstekenaar samen met Eva het nieuws op de voet. Maar wanneer wetenschappers na baanbrekend onderzoek de dood met een ‘wederopstanding’ omkeerbaar kunnen maken, houdt de nucleaire dreiging de wereld steeds minder in haar greep.

Maalouf schrijft weloverwogen en met humor – sterk naar het Nederlands vertaald uit het Frans door Hans E. van Riemsdijk. In de vorm van een logboek wordt de plot gevuld met personages met suggestieve namen van oud-Griekse legeraanvoerders, oratoren en mythische figuren. Een onverwachte broederschap bevat veel droge dialogen en redevoeringen, doordrenkt met politieke strategieën, en filosofische en ethische vraagstukken waar de lezer van moet houden. Net als in zijn eerdere werk Moorddadige identiteiten, De ontregeling van de wereld en De ontheemden onderzoekt Maalouf zijn eigen denkbeelden via zijn – wat afstandelijke – hoofdpersonage. In het geval van Een onverwachte broederschap wordt de lezer een pleidooi voor een betere wereld opgedrongen, waarin zaken als oorlog en wetenschappelijk ontwikkelingen verbleken bij oprechte aandacht voor de medemens. Ondanks de voor de hand liggende plotwending op het einde, heeft Maalouf een krachtige dystopische roman geschreven. Een boek dat de lezer aan het denken zet over de heropleving van het identiteitsdenken, de impact van wetenschappelijke ontwikkelingen, en dat nauw aansluit op de woedende oorlog in Oekraïne.