Overdadig relaas over het verzamelen van herinneringen

51 jaar is Joachim Meyerhoff wanneer hij in Hamsters in je hersenen getroffen wordt door een beroerte (CVA). Op dat moment helpt hij zijn dochter met haar huiswerk. Met de gezondheid van Meyerhoff was aanvankelijk niets mis. De Duitse acteur en regisseur vertolkte grote rollen in theaterstukken op de planken van het Berlijnse Maxim Gorki theater en het Deutsche Schauspielhaus in Hamburg. Op het moment van zijn CVA is hij verbonden aan het Burgtheater in Wenen. Het werk als theateracteur is intensief en stressvol, en een verhoogde bloeddruk blijkt later in het ziekenhuis de boosdoener te zijn van deze ‘Schlagerl’ – mini-beroerte. Een kleine beroerte of niet, de gevolgen zijn groot voor Meyerhoff. De linkerhelft van zijn lichaam raakt verlamd. Het linkerbeen zwalkt, de arm mist coördinatie en beweegt ongecontroleerd. De ambulance arriveert laat, en loopt tijdens de rit vertraging op omdat de Stroke Units van de Weense ziekenhuizen vol zitten. Tijd is kostbaar bij een beroerte. Hoe eerder het slachtoffer geholpen kan worden, hoe kleiner de kans is op blijvend letsel.

Na grondig neurologisch onderzoek, belandt Meyerhoff negen dagen in een kliniek. Hier observeert hij zijn kamergenoten, veelal oudere mensen, maar ook een jonge beleggingsadviseur die hij gekscherend – maar hardnekkig – bij de naam van zijn diagnose blijft noemen: ‘Hersenbloeding’. Een vrouw met een rochelende ademhaling werkt Meyerhoff ’s nachts op de zenuwen, en de afdeling wordt verder onder meer bevolkt door een bleek meisje, een oude man die continu naar het toilet moet en de ‘Hongaar’. Dankzij medicatie en de plasticiteit van de hersenen, herstelt Meyerhoff gaandeweg zijn verblijf. Er keert langzaam meer gevoel terug in het linkerdeel van zijn lichaam, en hij leeft op bij ieder bezoek van zijn kinderen, vrouw, ex-vrouw en berichten van familie. De acteur besluit de verschrikkelijke ervaring die hem ten deel is gevallen om te zetten naar iets positiefs: het schrijven van dit boek.

Meyerhoff werkt sinds 2011 aan zijn autobiografische cyclus waarvan Hamsters in je hersenen nu het laatste deel is. In de afzonderlijk te lezen boeken, beschrijft Meyerhoff hoe hij van een verlegen jongen uit het Noord-Duitse Schleswig, uiteindelijk naam maakt binnen de theaterwereld. Zijn debuut Alle Toten fliegen hoch won in 2011 de Franz-Tumler-Literaturpreis en een jaar later de Bremer Literaturpreis. Meyerhoff zette zijn autobiografie tot aan zijn beroerte in 2017 op de planken in een zesdelige theatercyclus. Dit leverde hem twee keer de titel van toneelspeler van het jaar op. Wanneer Meyerhoff in Hamsters in je hersenen over zijn beroerte en weg naar herstel schrijft, doet hij dit met veel levendigheid en gevoel voor drama. Zo citeert hij spontaan uit zijn hoofd stukken uit Goethes Faust en Das Käthchen von Heillbronn van Heinrich von Kleist. Meyerhoff maakt van zijn kamergenoten bijna karikaturen: ‘uit hangende mondhoeken liepen glanzende slierten naar de kin.’ Er wordt een hoop gezucht, gesteund, gerold en ‘geruft’ tijdens de nachtelijke uurtjes waarin hij de slaap niet kan vatten, en hij de angst voor een tweede – vaak dodelijke – beroerte van zich af probeert te schudden.

Echt boeiend wordt Meyerhoffs innerlijke relaas helaas niet. Hij gidst de lezer door vlagen herinneringen aan zijn reizen naar Afrika en Noorwegen. Beschrijft stukjes uit zijn jeugd, confrontaties nabij het schoolplein, anekdotes en inside jokes. Leuk om te lezen voor familie en dierbaren van Meyerhoff. Evenals voor mensen die een soortgelijke aandoening hebben meegemaakt of voor zijn fans, want in Duitsland en Oostenrijk is Meyerhoff bijzonder populair. Maar ieder ander zegt dit allemaal niet veel. De dramatiek ligt er bovendien zo dicht bovenop, dat het op den duur wat veel wordt. De waarde van Hamsters in je hersenen ligt dan ook vooral in het feit dat er maar weinig boeken zijn geschreven door slachtoffers van beroertes. En Meyerhoffs positieve instelling, want die hamster je in zo’n situatie ook niet even makkelijk bij elkaar.