Het innerlijke leven van twee zielsverwanten

De kinderen Thomas en Licia brengen hun jeugd samen door. Om het dagelijks leven door te komen en de werkelijkheid buiten te sluiten, creëren ze samen hun eigen fantasiewereld. Als Licia wegens omstandigheden plotseling naar Italië moet verhuizen, blijft Thomas alleen achter met een ruïne van wat hun verbeelding in alle jaren heeft opgebouwd. Natuurlijk besluiten ze contact te houden, maar met de nadere adolescentie zijn er ook andere dingen die hun aandacht eisen. Zullen Thomas en Licia in staat zijn om, ondanks de afstand, hun speciale band te behouden?

Hoe alles moest beginnen is de nieuwste roman van Thomas Verbogt (1952). Verbogt heeft al vele romans, toneelstukken en verhalenbundels op zijn naam staan. Zijn roman Als de winter voorbij is stond op de shortlist van de Libris Literatuurprijs, de longlist van de ECI Literatuurprijs en de shortlist van de Boekhandelsprijs.

In Hoe alles moest beginnen worden de levens van Thomas (die dezelfde voornaam heeft als de schrijver, toeval?) en Licia verteld door de ogen van Thomas. De hoofdstukken in de roman zijn als korte fragmenten verspreid over vier verhaaldelen. Verbogt neemt de lezer mee in Thomas’ zielenroerselen als kind en vervolgens als twintiger, veertiger en zestiger. Deze diepgravende psychologische analyses, door Verbogt vastgelegd in de eerste persoon, vormen de rode draad van het verhaal. Al snel wordt duidelijk dat de jongen sinds Licia’s vertrek – maar eigenlijk ook al eerder – volledig in de greep is van zijn vriendin. Zonder Licia in zijn buurt beginnen vriendschap en liefde steeds meer door elkaar te lopen:

“Licia en ik waren geen geliefden, ja, op onze manier natuurlijk wel, maar geen geliefden zoals geliefden met elkaar zijn, maar sinds ze haar vertrek aankondigde, beschouwde ik haar wel als mijn geliefde, niet als een geliefde die mij in de steek had gelaten, maar die bij me bleef, ook al was ze ver weg.”

Door de vertellingen van de verschillende levensfasen van de personages leert de lezer Licia, maar met name Thomas steeds beter kennen. De kracht van de roman zit in de verbeelding en de mogelijkheden die het de personages biedt. Tegelijkertijd is deze vorm van toevlucht ook frustrerend; als lezer zie je de personages op den duur liever de confrontatie aangaan met de werkelijkheid. Ook de drieënzestigjarige Thomas beseft uiteindelijk dat de verbeelding niet langer meer soelaas biedt:

“Een mogelijkheid kan natuurlijk ook inspirerend zijn. En troostrijk. Maar naarmate ik ouder werd, bleek de mogelijkheid steeds abstracter, meer een dunne gedachte dan iets wat ooit nog geconcretiseerd kon worden. Misschien had ik van alles niet meer moeten verwachten.”

Verbogt schrijft zorgvuldig, melancholisch en poëtisch. Door zijn rijke woordenschat en de daaruit voortvloeiende beeldende volzinnen, weet hij het heden steeds opnieuw de verlangende lading van het verleden mee te geven. Terwijl verleden en heden continu door elkaar lopen, puzzel je als lezer mee met Thomas’ gevoelens voor Licia en met de vraag hoe hun leven eruit zou hebben gezien als Licia niet naar Italië was gegaan. Zouden ze dan hetzelfde leven hebben geleid? Of misschien samen zijn geëindigd? Is dat hoe alles moest beginnen?