Lezersrecensie
Een ontstemde familiegeschiedenis gebaseerd op historische feiten
Wanneer de dementerende Lies in Mijn moeder wil mijn naam niet weten van Christel Jansen op tweeënnegentig jarige leeftijd overlijdt, gebeurt dit op een gesloten afdeling van een zorginstelling. “Hoe symbolisch”, merkt haar dochter Esther aan haar sterfbed op. Voor haar kinderen gooide Lies gedurende haar leven de deur namelijk veelvuldig dicht. Esther en haar broers Stefan en Bram waren daardoor aangewezen op de steun van tehuizen en pleeggezinnen. Dit leverde hen de nodige trauma’s op waar ieder later op een geheel eigen manier mee omgaat.
Toch was het leven van Lies ook geen pretje. In de jaren 20 van de vorige eeuw groeide ze op in een gezin vol meiden met aan het hoofd een strenge vader. Lies kreeg op jonge leeftijd polio waardoor ze veel pijn had. Daarnaast liep ze moeilijk vanwege de klompvoet die ze aan de ziekte overhield. Het gezin was echter ook muzikaal, en Lies’ vader ontdekte al vroeg dat Lies talent had voor de cello. Omdat hij de kansen voor zijn dochter om met haar voet een man te krijgen erg laag inschatte, pushte hij Lies om ieder dag tot bloedens toe op het muziekinstrument te oefenen. Lies was inderdaad een jong talent, en speelde tijdens haar jeugd cello op diverse toonaangevende evenementen. Op haar achttiende ontmoette ze de knappe Juliusz Kaufmann, een joodse tenor. Samen krijgen ze in de jaren die volgen drie kinderen.
Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, komt dit voor Lies en Juliusz op een zeer ongunstig moment. Niet alleen omdat er gevreesd wordt voor Juliusz’ leven vanwege zijn joodse achtergrond. Ook omdat steeds meer muziekevenementen stilvallen of zijn verboden voor Joden. Mijn moeder wil mijn naam niet weten lijkt in eerste instantie een verhaal te worden over een familie die door de oorlog uit elkaar wordt gescheurd. Juliusz wordt naar drie kampen gestuurd, en Lies blijft achter met haar kinderen over wie ze vaak enigszins zorgelijk opmerkt dat ze een te ‘Joods uiterlijk’ zouden hebben. Jansens verhaal neemt echter een pijnlijke wending wanneer duidelijk wordt dat de carrières van Lies en Juliusz voor alles gaan, dus ook vóór de zorg van de drie kinderen. Zeker Lies ziet de Tweede Wereldoorlog als het zoveelste obstakel op weg naar het verwezenlijken van haar droom om beroemd celliste te worden.
Wanneer Juliusz op een dag het gezin verraadt, en Lies vervolgens hertrouwt met de tien jaar jongere arts Victor Lindenbaum die geen kinderen wil, worden Esther en haar twee broers door hun moeder en haar nieuwe man verstoten. Mijn moeder wil mijn naam niet weten bevat pijnlijke fragmenten over jonge kinderen en later tieners die zich geen raad weten in een tehuis of pleeggezin, omdat ze wel ouders hebben, maar nog niet begrijpen waarom deze niet voor hen kunnen én willen zorgen. Als het haar uitkomt, neemt Lies haar kinderen voor korte tijd weer in huis waar ze worden opgedragen om richting de buitenwereld hun familieband geheim te houden. Mijn moeder wil mijn naam niet weten omspant bijna een eeuw. Het boek springt heen en weer in de tijd en wisselt tussen vertelperspectieven van verschillende personages.
Jansen werkt als journalist en baseerde Mijn moeder wil mijn naam niet weten op de waargebeurde familiegeschiedenis van celliste Mieke van der Wees en haar tweede man Bob Smalhout. Zij deed intensief archiefonderzoek naar de familie en verwerkte interviews en bronmateriaal in het verhaal. Af en toe leest het boek dan ook iets te feitelijk voor een roman, maar dit neemt niet weg dat Jansen het verdriet van de drie kinderen, maar ook de jeugdtrauma’s van moeder Lies, levendig heeft verwoord. Als lezer beland je hierdoor gemakkelijk in de verbeten tweestrijd tussen de personages. Zo blijft Lies gedurende het boek ambitieus, kil en ongrijpbaar. Stefan en Bram keren zich van het gezin af en Esther blijft om aandacht en erkenning vragen van haar moeder. Mijn moeder wil mijn naam niet weten is een schrijnend verhaal waarin het verlangen naar geborgenheid als de donkere klanken van een cello nagalmt.
*In ruil voor een eerlijke recensie heb ik een recensie-exemplaar ontvangen van de uitgeverij. Mijn recensie van "Mijn moeder wil mijn naam niet weten" is ook te lezen op elineschrijfthier.nl.
Toch was het leven van Lies ook geen pretje. In de jaren 20 van de vorige eeuw groeide ze op in een gezin vol meiden met aan het hoofd een strenge vader. Lies kreeg op jonge leeftijd polio waardoor ze veel pijn had. Daarnaast liep ze moeilijk vanwege de klompvoet die ze aan de ziekte overhield. Het gezin was echter ook muzikaal, en Lies’ vader ontdekte al vroeg dat Lies talent had voor de cello. Omdat hij de kansen voor zijn dochter om met haar voet een man te krijgen erg laag inschatte, pushte hij Lies om ieder dag tot bloedens toe op het muziekinstrument te oefenen. Lies was inderdaad een jong talent, en speelde tijdens haar jeugd cello op diverse toonaangevende evenementen. Op haar achttiende ontmoette ze de knappe Juliusz Kaufmann, een joodse tenor. Samen krijgen ze in de jaren die volgen drie kinderen.
Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, komt dit voor Lies en Juliusz op een zeer ongunstig moment. Niet alleen omdat er gevreesd wordt voor Juliusz’ leven vanwege zijn joodse achtergrond. Ook omdat steeds meer muziekevenementen stilvallen of zijn verboden voor Joden. Mijn moeder wil mijn naam niet weten lijkt in eerste instantie een verhaal te worden over een familie die door de oorlog uit elkaar wordt gescheurd. Juliusz wordt naar drie kampen gestuurd, en Lies blijft achter met haar kinderen over wie ze vaak enigszins zorgelijk opmerkt dat ze een te ‘Joods uiterlijk’ zouden hebben. Jansens verhaal neemt echter een pijnlijke wending wanneer duidelijk wordt dat de carrières van Lies en Juliusz voor alles gaan, dus ook vóór de zorg van de drie kinderen. Zeker Lies ziet de Tweede Wereldoorlog als het zoveelste obstakel op weg naar het verwezenlijken van haar droom om beroemd celliste te worden.
Wanneer Juliusz op een dag het gezin verraadt, en Lies vervolgens hertrouwt met de tien jaar jongere arts Victor Lindenbaum die geen kinderen wil, worden Esther en haar twee broers door hun moeder en haar nieuwe man verstoten. Mijn moeder wil mijn naam niet weten bevat pijnlijke fragmenten over jonge kinderen en later tieners die zich geen raad weten in een tehuis of pleeggezin, omdat ze wel ouders hebben, maar nog niet begrijpen waarom deze niet voor hen kunnen én willen zorgen. Als het haar uitkomt, neemt Lies haar kinderen voor korte tijd weer in huis waar ze worden opgedragen om richting de buitenwereld hun familieband geheim te houden. Mijn moeder wil mijn naam niet weten omspant bijna een eeuw. Het boek springt heen en weer in de tijd en wisselt tussen vertelperspectieven van verschillende personages.
Jansen werkt als journalist en baseerde Mijn moeder wil mijn naam niet weten op de waargebeurde familiegeschiedenis van celliste Mieke van der Wees en haar tweede man Bob Smalhout. Zij deed intensief archiefonderzoek naar de familie en verwerkte interviews en bronmateriaal in het verhaal. Af en toe leest het boek dan ook iets te feitelijk voor een roman, maar dit neemt niet weg dat Jansen het verdriet van de drie kinderen, maar ook de jeugdtrauma’s van moeder Lies, levendig heeft verwoord. Als lezer beland je hierdoor gemakkelijk in de verbeten tweestrijd tussen de personages. Zo blijft Lies gedurende het boek ambitieus, kil en ongrijpbaar. Stefan en Bram keren zich van het gezin af en Esther blijft om aandacht en erkenning vragen van haar moeder. Mijn moeder wil mijn naam niet weten is een schrijnend verhaal waarin het verlangen naar geborgenheid als de donkere klanken van een cello nagalmt.
*In ruil voor een eerlijke recensie heb ik een recensie-exemplaar ontvangen van de uitgeverij. Mijn recensie van "Mijn moeder wil mijn naam niet weten" is ook te lezen op elineschrijfthier.nl.
5
Reageer op deze recensie
