Onberispelijke roman zoekt naar zingeving in een betekenisloos bestaan
Estela verruilt als dertiger haar armoedige onderkomen in Ancud voor een statig huis in de Chileense hoofdstad Santiago. Bij een jong echtpaar – 'meneer' werkt als arts, 'mevrouw' is hoogzwanger – gaat ze aan de slag als dienstmeid. Estela's moeder kan de koppige carrièreswitch van haar dochter niet waarderen – 'Het is werk dat niet gezien wordt' – waarna ze allerhande vooroordelen opsomt die aan het beroep kleven. Door middel van flashbacks van de inmiddels veertigjarige Estela vertelt én bevraagt Schoon van de Chileense auteur Alia Trabucco Zerán de zeven jaren die de dienstmeid voor het gezin in Santiago heeft gewerkt. Een roerige periode die desondanks wordt overheerst door een ogenschijnlijke zorgeloosheid: er worden dure feesten gegeven, in de tuin prijkt een zwembad en de ruzies van het echtpaar zijn incidenteel en beheerst. Toch is vanaf de eerste bladzijde duidelijk dat er iets gruwelijks is gebeurd. Zo gruwelijk dat Estela niet alleen de lezer, maar tevens een voltallig juridisch systeem in de traditie van Albert Camus lijkt aan te spreken vanuit de gevangenis.
'Schoon bevat broeierig proza waardoorheen Zerán beschrijvingen van tegenstrijdige details weeft.' – recensent Eline
Zerán debuteerde in 2019 met het nog niet naar het Nederlands vertaalde The Remainder en plaatste zich daarmee op de shortlist van de International Booker Prize. Schoon is haar derde roman en de eerste die prachtig naar het Nederlands is vertaald door Mariolein Sabarte Belacortu. Zeráns keuze om in het hoofd van huishoudster Estela te kruipen, zorgt ervoor dat de lezer net als bij een poetsbeurt na elke schrob een helderder beeld krijgt van het gezin bij wie ze inwoont. Estela ziet veel – soms zelfs te veel – en dit versterkt het gevoel van het krijgen van een intiem inkijkje in het privéleven van een ander huishouden. Tegelijkertijd is er de dreigende isolatie die op het leven van de dienstmeid drukt. Het enige contact met de buitenwereld zijn haar uitstapjes naar de supermarkt, het praatje met de jongen van een nabijgelegen tankstation en de rondstruinende zwerfhond Yany. Zelfs de intensieve zorg voor dochtertje Julia, een meisje met driftbuien en een complex karakter, houdt de beklemmende eenzaamheid niet op afstand. Om die reden onderhoudt Estela telefonisch contact met haar moeder totdat ook dit niet meer mogelijk is.
Schoon bevat broeierig proza waardoorheen Zerán beschrijvingen van tegenstrijdige details weeft. Wat schoon is, wordt weer vies, het morele, immoreel en de lijn tussen werkelijkheid en onwerkelijkheid en leven en dood wordt gaandeweg flinterdun. Hoe meer Estela haar realiteitszin verliest, hoe sterker de aanwezigheid van haar moeder resoneert als een soort leidraad in haar teruggetrokken bestaan: 'Ik keek naar mijn handen […] en ik dacht: de moeder sterft en laat haar handen achter in de handen van haar dochter.' Wat te midden van zelfbedrog als houvast kan dienen, fungeert tegelijkertijd als ijkpunt. Alsof Zerán hiermee wil zeggen dat Estela niet in staat is een beter leven op te bouwen gezien haar armoedige afkomst.
De jaren van ongeziene arbeid als huishoudster en de manier waarop de meneer en mevrouw des huizes én hun verwende dochtertje – allen opgeslokt door hun eigen luxeproblemen – dwars door Estela heen kijken, bevestigen dit slechts. Des te meer slaagt Zerán erin om de schijnbaar onbeduidende Estela te laten zoeken naar zingeving in een betekenisloos bestaan. Om haar tegen het decor van de Chileense maatschappij waarin sociale opstanden plaatsvinden omdat de kloof tussen arm en rijk nog altijd groot is, steeds een beetje meer te laten rebelleren. Van de steentjes in haar schort, tot het weggooien van rattengif en het stelen van een pistool. Terwijl iedereen in het huis wegkijkt, zoekt Estela in haar existentiële crisis de randen op om zich te doen gelden.
Zerán schreef met Schoon een goed doordachte, onberispelijke roman die traag op gang komt, maar stilaan dieper onder je huid kruipt.
Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!
Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een jong boek' en 'Lees een ver boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Eline van der Boog
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
