Meer dan 5,9 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

Ingrijpend familieportret verpakt als roman

Eline van der Boog 07 mei 2020 Hebban Recensent

‘Onze familie mocht dan Joods zijn, maar dat merkte je nergens aan,’ benadrukt Judith Fanto (1969) aan het begin van haar doeltreffende debuutroman Viktor. De relieken in huis – de negenarmige chanoekia, de Estherrol en de sidoerim – worden gezien als niets meer dan toevallige erfenissen van de Weens-Joodse familie Rosenbaum die tijdens de Tweede Wereldoorlog van Oostenrijk naar Nederland vluchtte. ‘Hoewel ik me er al vroeg van bewust was dat wij Joods waren, begreep ik niet wat het betekende,’ gaat Fanto verder. En zo begint het verhaal van Fanto’s alter ego Geertje van den Berg, die tijdens haar studententijd in Nijmegen stiekem de familiearchieven induikt en haar ouders de stuipen op het lijf jaagt door ‘Joods te gaan doen’. 

Fanto wisselt in Viktor twee verhaallijnen af. Het verhaal over Geertje – die later in het boek niet onwillekeurig Judith zal heten – speelt zich af in het studentikoze Nijmegen van 1994. Als tweedegeneratie oorlogsgetroffene wil zij uitzoeken waarom haar familie altijd zo geheimzinnig heeft gedaan over hun Joodse identiteit. Ze sluit zich aan bij de joodse gemeente in Nijmegen, waar ze voor het eerst in haar leven echt in contact komt met de Joodse religie en spijswetten. Ondertussen speurt ze in het geheim haar grootmoeders zolder af op zoek naar bruikbare documenten met waardevolle informatie over haar Joodse familieleden. 

De tweede verhaallijn situeert Fanto rondom de familie Rosenbaum. In het Wenen van 1938 grijpt Hitler op dat moment de macht. Onder leiding van de SS krijgt de familie steeds meer te maken met Jodenhaat. Fanto richt haar aandacht in het bijzonder op de rebelse Viktor Rosenbaum. De jongeman wordt beschouwd als het zwarte schaap van de familie door zijn rokkenjagerij en kortstondige baantjes. Hij is een schande voor de intellectuele Rosenbaums, die studeren, goede banen hebben en (het liefst) naar Gustav Mahler luisteren. Maar Viktor heeft lak aan regels en autoriteit. Daar staat tegenover dat hij voor zijn dierbaren door het vuur gaat. Tijdens de Anschluss is hij dan ook degene die de familie Rosenbaum met zijn vastberaden vindingrijkheid helpt te vluchten. 

Fanto baseerde Viktor op de waargebeurde familiegeschiedenis van haar eigen Weens-Joodse familie. De twee verhaallijnen komen samen in oudoom Viktor, aan wie de familie uiteindelijk veel te danken heeft. Het debuut is in zekere zin een ode aan hem en aan familiebanden in het algemeen. Viktor hanteert daarnaast thema’s als identiteit, het gevoel van thuishoren, liefde en vriendschap. Het boek bevat krantenstukken en een gruwelijk verslag van de deportatie naar een vernietigingskamp. Deze doen het waarheidsgehalte van deze verrassende debuutroman omhoogschieten. 

Ook niet geheel onbelangrijk: Fanto hanteert van begin tot eind een vlotte schrijfstijl waardoor dit ingrijpende familieportret wegleest als een historische roman. Het is bovendien aardig hoe Fanto familiefavoriet Mahler subtiel in de opbouw van haar boek laat resoneren, zoals het verhaal dat na de laatste bladzijde ook nog even in het hoofd van de lezer doet.

2

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Eline van der Boog

Gesponsord

Het intrigerende verhaal achter de moordenaar van Willem van Oranje. Vol spanning en gruwelijke plottwists!

Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.

Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.