Ingrijpend familieportret verpakt als roman
‘Onze familie mocht dan Joods zijn, maar dat merkte je nergens aan,’ benadrukt Judith Fanto (1969) aan het begin van haar doeltreffende debuutroman Viktor. De relieken in huis – de negenarmige chanoekia, de Estherrol en de sidoerim – worden gezien als niets meer dan toevallige erfenissen van de Weens-Joodse familie Rosenbaum die tijdens de Tweede Wereldoorlog van Oostenrijk naar Nederland vluchtte. ‘Hoewel ik me er al vroeg van bewust was dat wij Joods waren, begreep ik niet wat het betekende,’ gaat Fanto verder. En zo begint het verhaal van Fanto’s alter ego Geertje van den Berg, die tijdens haar studententijd in Nijmegen stiekem de familiearchieven induikt en haar ouders de stuipen op het lijf jaagt door ‘Joods te gaan doen’.
Fanto wisselt in Viktor twee verhaallijnen af. Het verhaal over Geertje – die later in het boek niet onwillekeurig Judith zal heten – speelt zich af in het studentikoze Nijmegen van 1994. Als tweedegeneratie oorlogsgetroffene wil zij uitzoeken waarom haar familie altijd zo geheimzinnig heeft gedaan over hun Joodse identiteit. Ze sluit zich aan bij de joodse gemeente in Nijmegen, waar ze voor het eerst in haar leven echt in contact komt met de Joodse religie en spijswetten. Ondertussen speurt ze in het geheim haar grootmoeders zolder af op zoek naar bruikbare documenten met waardevolle informatie over haar Joodse familieleden.
De tweede verhaallijn situeert Fanto rondom de familie Rosenbaum. In het Wenen van 1938 grijpt Hitler op dat moment de macht. Onder leiding van de SS krijgt de familie steeds meer te maken met Jodenhaat. Fanto richt haar aandacht in het bijzonder op de rebelse Viktor Rosenbaum. De jongeman wordt beschouwd als het zwarte schaap van de familie door zijn rokkenjagerij en kortstondige baantjes. Hij is een schande voor de intellectuele Rosenbaums, die studeren, goede banen hebben en (het liefst) naar Gustav Mahler luisteren. Maar Viktor heeft lak aan regels en autoriteit. Daar staat tegenover dat hij voor zijn dierbaren door het vuur gaat. Tijdens de Anschluss is hij dan ook degene die de familie Rosenbaum met zijn vastberaden vindingrijkheid helpt te vluchten.
Fanto baseerde Viktor op de waargebeurde familiegeschiedenis van haar eigen Weens-Joodse familie. De twee verhaallijnen komen samen in oudoom Viktor, aan wie de familie uiteindelijk veel te danken heeft. Het debuut is in zekere zin een ode aan hem en aan familiebanden in het algemeen. Viktor hanteert daarnaast thema’s als identiteit, het gevoel van thuishoren, liefde en vriendschap. Het boek bevat krantenstukken en een gruwelijk verslag van de deportatie naar een vernietigingskamp. Deze doen het waarheidsgehalte van deze verrassende debuutroman omhoogschieten.
Ook niet geheel onbelangrijk: Fanto hanteert van begin tot eind een vlotte schrijfstijl waardoor dit ingrijpende familieportret wegleest als een historische roman. Het is bovendien aardig hoe Fanto familiefavoriet Mahler subtiel in de opbouw van haar boek laat resoneren, zoals het verhaal dat na de laatste bladzijde ook nog even in het hoofd van de lezer doet.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Eline van der Boog
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
