Het had zoveel méér kunnen zijn

'Een geschikte jongen', het eerste deel van Doorgang schreef David Mitchell in juli 2014 in de vorm van 280 tweets:

"— David Mitchell (@david_mitchell)
July 14, 2014
We get off the Number 10 bus at a pub called ‘The Fox and Hounds’. ‘If anyone asks,’ Mum tells me, ‘say we came by taxi.’

— David Mitchell (@david_mitchell)
July 14, 2014
‘I thought lying was wrong,’ I say. Butter wouldn’t melt in my mouth. Mum gives me a look. ‘It’s called “creating the right impression”.’

— David Mitchell (@david_mitchell)
July 14, 2014
A lorry rumbles by. ‘Besides,’ adds Mum, ‘if your *father* paid what the judge told him to pay, on time, we would travel more by taxi.’ "

Aan het woord zijn Nathan en zijn moeder Rita Bishop die rond Halloween 1979 op zoek zijn naar Slade House, het huis van Lady Norah Grayer. Nathan is gekleed in een jeukend tweed jasje, voorzien van vlinderdasje en ook zijn moeder ziet er op haar paasbest uit. Ze zijn uitgenodigd voor een muzikale soiree en Rita, werkloos concertpianiste, hoopt via de daar aanwezigen weer aan het werk te komen. Na enig zoeken vinden ze de ingang naar de tuin van Slade House in de vorm van een kleine ijzeren deur. Via de ogen, oren en gedachten van de waarschijnlijk autistische Nathan, die licht onder invloed is van de valium die hij van zijn moeder jatte, wordt het bezoek aan Norah en Jonah Grayer verteld. Naarmate de tijd vordert krijgen de gebeurtenissen een steeds vreemder, griezeliger tintje. Nathan wijt dat aan de valium en stapt daardoor nietsvermoedend en opgewekt een verschrikkelijk lot tegemoet. Van de Bishops wordt nooit meer iets vernomen.

Negen jaar later wordt rechercheur Gordon Edmonds op pad gestuurd om de verdwijning van de Bishops nogmaals te onderzoeken naar aanleiding van een tip van ene Fred Pink, de man die de Bishops negen jaar eerder geholpen had Slade Alley te vinden. Het loopt voor Edmonds niet goed af, net zomin als voor Sally Timms die in 1997 als lid van een paranormaal gezelschap de plek des onheils onderzoekt. Sally Timms' oudere zuster vergaat het wederom negen jaar later helaas niet veel beter. In 2015 is Iris Marinus-Fenby het door de Grayers geselecteerde slachtoffer. Niet de meest gelukkige keuze van broer en zus Grayer, zoals lezers die de naam van het beoogde slachtoffer herkennen zullen weten.

Doorgang speelt zich af in de wereld die Mitchell met zoveel zorg heeft opgebouwd in het vorig jaar verschenen Tijdmeters, maar kan los daarvan gelezen worden. Als in een door de Grayers 'opgebouwde' bede ter verleiding van Sally Timms, de vermomde Jonah, vertelt dat zijn moeder zojuist Gedehydreerde embryo's van Crispin Hershy heeft vertaald, zullen lezers die Tijdmeters kennen vast grijnzen, maar dat is alles. Mitchell verlicht namelijk ook op andere wijze regelmatig het gotisch aandoende verhaal door personages de draak te laten steken met zichzelf of hun schrijver. Jonah eindigt bijvoorbeeld een enorme uitleg over de gang van zaken in de zojuist afgelopen bede met de woorden: "Was dat niet een opsteker? Ik voel me net zo'n detective die in de slotscène van zo'n whodunit de hele toedracht uit de doeken doet."
Die spottende opmerkingen zijn nodig, want ze maken de delen waarin Mitchell moet (laten) uitleggen hoe de Grayers zijn verworden tot wat ze zijn en Slade House is wat het is, acceptabeler. Gelukkig weet Mitchell dat uitleggen meestal te vermijden door wat in het eerste verhaal nog duister en vreemd is, in de daarop volgende verhalen beetje voor beetje toe te lichten zodat je uiteindelijk niet meer verbaasd bent over operandi, lacunes, bedes, banjaxen of een huis dat er niet kan zijn, maar er toch is.

Als er één nadeel is aan Doorgang, dan is het wel het feit dat het slechts 206 pagina's dik is. Het had zoveel meer fantastische Mitchelliaanse doorkijkjes in de tijd opgeleverd als de Grayers om de drie jaar hadden moeten ...