Een simpel godje
Vermoedelijk weet iedereen wie er achter het rijtje Abel, De Noorderlingen, De jurk, Kleine Teun, Grimm, Ober, De laatste dagen van Emma Blank en Borgman zit, want je moet bijna onder een steen geleefd hebben als je niet weet dat dit films van Alex van Warmerdam zijn. En ook voor wie - al is het maar een klein beetje - thuis is in de theaterwereld, is Alex van Warmerdam geen onbekende. Met onder meer Hauser Orkater en nu met De Mexicaanse Hond heeft hij al vele theatervoorstellingen op zijn naam staan.
Alex van Warmerdam is, kortom, een film- en toneelregisseur en een film- en toneelschrijver. Hij is bovendien acteur, hij schildert en, alsof dat allemaal nog niet genoeg is, hij heeft in 1987 de roman De Hand van een Vreemde uitgebracht en in 2006 verscheen zijn eerste dichtbundel Van alle kanten komen ze.
En dan nu, in 2014, is de tweede dichtbundel Ik heb de wereld geschapen verschenen. Een dichtbundel met een fantastisch passende titel voor iemand die nog nooit iets anders gedaan heeft, en nog steeds niets anders doet, dan eigen werelden scheppen. Een interview met Vrij Nederland naar aanleiding van de film Borgman begint met: "Alex van Warmerdam is God. En niet omdat hij met Borgman als eerste Nederlander in achtendertig jaar werd geselecteerd voor de hoofdcompetitie van Cannes – al is dat bewonderenswaardig. Alex van Warmerdam is God omdat hij de Schepper is van Zijn wereld. "Ja, dat is zo," zegt Van Warmerdam schouderophalend in zijn werkkamer in het Amsterdamse havengebied. Dat is niks bijzonders, bedoelt hij. "Zo werkt het gewoon. Elke kunstenaar is in principe God."
Elk gedicht in Ik heb de wereld geschapen belicht een ander stukje van die door van Warmerdam geschapen wereld. Dat lijkt hij te willen ontkennen in het eerste gedicht, maar dat mislukt jammerlijk. Hij is en blijft de maker:
Ik heb de wereld geschapen
maar niet alles
de inktvis, uien
de hond, de vrouw
allemaal van mij
de woestijn natuurljk
de duinen was een makkie
vuur en water was een klus
de rest is van een ander
die ander dat ben ik
van mij de wind, de basgitaar
het achterland, de klei
de kapsters in de dorpen
de jaloerse onderwijzer
de steiger met de lekke boot
maar ook, vergis u niet
heimwee en de tractor
Ik ben ook de derde
hij die zelden wordt genoemd
er is nogal wat onafgemaakt gebleven
en het nodige waar ik mij voor schaam
maar met voldoening kijk ik terug
op de driftaanval, het sluwe vosje
en het opgestoken haar
Wat een heerlijk gedicht om met luide, duidelijke stem voor te lezen in een groot, ruim gebouw, vanaf een kansel bijvoorbeeld, onder een hoog spits toelopend dak. Galmen moet het en galmen doet het. Dat geldt niet voor het tweede gedicht, Zien jullie dat gebouw met die zware deuren. Dat moet geschreeuwd worden, naar elkaar, ergens buiten en ver weg. Boos. Al was het maar die ene laatste regel: "jezus, trut, we staan hier godverdomme niet per ongeluk". Er kan en er zal niet veel goeds volgen....
Het is niet allemaal galmen en schreeuwen, en het is zeker geen continue stroom van narigheid, hel en verdoemenis. Geen onafgebroken stroom van horrorachtige of zwartabsurde beelden. Wie dat verwacht, komt met deze bundel zelfs een tikje bedrogen uit. Niet dat Van Warmerdam zijn Borgmanwereld totaal heeft verlaten, maar er is in de wereld die hij hier geschapen heeft ook plaats voor tere gedichten en vleugjes humor.
Mijn vader is al acht jaar op de grote oceaan
soms denk ik aan zijn stompe neus
aan zijn suède schoenen
aan hoe hij zat
als hij de aardappelen schilde
zwart, toch nog blauwe lucht
was ik in een kamer in de stad
met de jonge mensen en de windhond
die zich voordeed als choreograaf
er werd gedanst op tyfusherrie
het eerste licht, de vogels zongen
mijn vader kwam de kamer binnen
vroeg om een glas jenever
liet zich zakken op de bank
hij had zijn best gedaan
maar dood zijn was hem niet bevallen
De afwisseling tussen zacht, intiem, groots, luid, luguber, lieflijk en naar verrotting stinkend, vindt niet alleen plaats tussen de gedichten, maar ook vaak in één en hetzelfde gedicht. Dat werkt vaak verrassend, en houd je wakker en alert. Even een pijnlijke klap tegen de wang, of een trap tegen je schenen, want het kan niet goed en mooi zijn.
Aan alles is te zien dat Van Warmerdam al die jaren goed heeft nagedacht en gedicht voor gedicht op de juiste bladzijde heeft geschapen. De knipoog aan het eind is wat dat betreft niet mis te verstaan. Of toch?
Ik ben een simpel ventje
van hout en klei
ik verteer mijn kipje
en denk na
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
