Een simpel godje
Vermoedelijk weet iedereen wie er achter het rijtje Abel, De Noorderlingen, De jurk, Kleine Teun, Grimm, Ober, De laatste dagen van Emma Blank en Borgman zit, want je moet bijna onder een steen geleefd hebben als je niet weet dat dit films van Alex van Warmerdam zijn. En ook voor wie - al is het maar een klein beetje - thuis is in de theaterwereld, is Alex van Warmerdam geen onbekende. Met onder meer Hauser Orkater en nu met De Mexicaanse Hond heeft hij al vele theatervoorstellingen op zijn naam staan.
Alex van Warmerdam is, kortom, een film- en toneelregisseur en een film- en toneelschrijver. Hij is bovendien acteur, hij schildert en, alsof dat allemaal nog niet genoeg is, hij heeft in 1987 de roman De Hand van een Vreemde uitgebracht en in 2006 verscheen zijn eerste dichtbundel Van alle kanten komen ze.
En dan nu, in 2014, is de tweede dichtbundel Ik heb de wereld geschapen verschenen. Een dichtbundel met een fantastisch passende titel voor iemand die nog nooit iets anders gedaan heeft, en nog steeds niets anders doet, dan eigen werelden scheppen. Een interview met Vrij Nederland naar aanleiding van de film Borgman begint met: "Alex van Warmerdam is God. En niet omdat hij met Borgman als eerste Nederlander in achtendertig jaar werd geselecteerd voor de hoofdcompetitie van Cannes – al is dat bewonderenswaardig. Alex van Warmerdam is God omdat hij de Schepper is van Zijn wereld. "Ja, dat is zo," zegt Van Warmerdam schouderophalend in zijn werkkamer in het Amsterdamse havengebied. Dat is niks bijzonders, bedoelt hij. "Zo werkt het gewoon. Elke kunstenaar is in principe God."
Elk gedicht in Ik heb de wereld geschapen belicht een ander stukje van die door van Warmerdam geschapen wereld. Dat lijkt hij te willen ontkennen in het eerste gedicht, maar dat mislukt jammerlijk. Hij is en blijft de maker:
Ik heb de wereld geschapen
maar niet alles
de inktvis, uien
de hond, de vrouw
allemaal van mij
de woestijn natuurljk
de duinen was een makkie
vuur en water was een klus
de rest is van een ander
die ander dat ben ik
van mij de wind, de basgitaar
het achterland, de klei
de kapsters in de dorpen
de jaloerse onderwijzer
de steiger met de lekke boot
maar ook, vergis u niet
heimwee en de tractor
Ik ben ook de derde
hij die zelden wordt genoemd
er is nogal wat onafgemaakt gebleven
en het nodige waar ik mij voor schaam
maar met voldoening kijk ik terug
op de driftaanval, het sluwe vosje
en het opgestoken haar
Wat een heerlijk gedicht om met luide, duidelijke stem voor te lezen in een groot, ruim gebouw, vanaf een kansel bijvoorbeeld, onder een hoog spits toelopend dak. Galmen moet het en galmen doet het. Dat geldt niet voor het tweede gedicht, Zien jullie dat gebouw met die zware deuren. Dat moet geschreeuwd worden, naar elkaar, ergens buiten en ver weg. Boos. Al was het maar die ene laatste regel: "jezus, trut, we staan hier godverdomme niet per ongeluk". Er kan en er zal niet veel goeds volgen....
Het is niet allemaal galmen en schreeuwen, en het is zeker geen continue stroom van narigheid, hel en verdoemenis. Geen onafgebroken stroom van horrorachtige of zwartabsurde beelden. Wie dat verwacht, komt met deze bundel zelfs een tikje bedrogen uit. Niet dat Van Warmerdam zijn Borgmanwereld totaal heeft verlaten, maar er is in de wereld die hij hier geschapen heeft ook plaats voor tere gedichten en vleugjes humor.
Mijn vader is al acht jaar op de grote oceaan
soms denk ik aan zijn stompe neus
aan zijn suède schoenen
aan hoe hij zat
als hij de aardappelen schilde
zwart, toch nog blauwe lucht
was ik in een kamer in de stad
met de jonge mensen en de windhond
die zich voordeed als choreograaf
er werd gedanst op tyfusherrie
het eerste licht, de vogels zongen
mijn vader kwam de kamer binnen
vroeg om een glas jenever
liet zich zakken op de bank
hij had zijn best gedaan
maar dood zijn was hem niet bevallen
De afwisseling tussen zacht, intiem, groots, luid, luguber, lieflijk en naar verrotting stinkend, vindt niet alleen plaats tussen de gedichten, maar ook vaak in één en hetzelfde gedicht. Dat werkt vaak verrassend, en houd je wakker en alert. Even een pijnlijke klap tegen de wang, of een trap tegen je schenen, want het kan niet goed en mooi zijn.
Aan alles is te zien dat Van Warmerdam al die jaren goed heeft nagedacht en gedicht voor gedicht op de juiste bladzijde heeft geschapen. De knipoog aan het eind is wat dat betreft niet mis te verstaan. Of toch?
Ik ben een simpel ventje
van hout en klei
ik verteer mijn kipje
en denk na
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
