'Knetterland'

Paul Murray is een Ierse schrijver, geboren in Dublin. Met zijn gezin woont hij hier nog steeds. Een aantal van zijn boeken is naar het Nederlands vertaald, zoals Skippy tussen de sterren (longlist Booker Prize 2010) en zijn nieuwste roman De bijensteek (shortlist Booker Prize 2023). Deze roman is vertaald door Dirk-Jan Arensman en in Nederland in 2024 verschenen.

De bijensteek vertelt het verhaal van het disfunctionele gezin Barnes, bestaande uit vader Dickie -eigenaar van een autobedrijf-, moeder Imelda -kooplustig en bloedmooi-, eindexamenkandidate Cass en bijna-puber PJ. De dreiging is direct vanaf zin één voelbaar.

Het gezin Barnes is hard op weg uit elkaar te vallen en de gezinsleden zijn elk met hun eigen problemen bezig en voelen zich ongelukkig en eenzaam, allen op een of andere manier beschadigd door het leven. Het is op zijn zachtst gezegd een ongezellige bedoening in ‘Knetterland’, zoals PJ zijn thuis zo treffend noemt.
Dickie weet met het grootste gemak de goedlopende autohandel die hij van zijn vader Maurice heeft overgenomen om zeep te helpen. In plaats van het bedrijf te runnen probeert hij in het bos achter het huis een overlevingsbunker te bouwen, waar hij en zijn gezin in slechte tijden kunnen overleven. Imelda intussen geeft meer geld uit dan er binnenkomt, Cass verliest zich in een ongezonde vriendschap en gaat in Dublin studeren, terwijl PJ zich stort in de leuke en minder leuke verleidingen van de online wereld.
Via een enorme hoeveelheid aan flashbacks en gedachten wordt alles wat er in het gezin speelt en het leven van de gezinsleden tot een hel gemaakt heeft uit de doeken gedaan.

Het boek is opgedeeld in vijf delen. In de eerste vier delen wordt telkens het verhaal van één van de gezinsleden verteld, doorspekt met hun commentaar op de andere gezinsleden en hun visies op de gebeurtenissen in en buiten het gezin. Hierdoor worden veel gebeurtenissen uit diverse hoeken aan de lezer aangeboden en weet de lezer soms meer dan een personage. Dit geeft vaart en spanning aan het verhaal. Dickie en Imelda geven via flashbacks naar hun jeugd inzicht en een andere kijk op hun huidige bestaan. In het laatste deel komen alle gezinsleden afwisselend aan de beurt en versnelt het tempo in het verhaal. De spanning wordt hiermee verder vergroot. In een enorme sneltreinvaart dendert het gezin op een climax af. Het open einde laat ruimte voor interpretaties en laat de lezer verbijsterd achter met de vraag: wat heb ik gelezen?
De roman kent een overvloed aan thema's, die met elkaar samenhangen: disfunctioneel gezin, miscommunicatie binnen het gezin, geheimen, eenzaamheid.
De humor, rake typeringen en mooie schrijfstijl zorgen ervoor dat het boek ondanks de heftigheid van de thematiek, een zekere mate van lichtheid heeft en een aangename leeservaring biedt. Murray heeft het voor elkaar gekregen alle gezinsleden een herkenbare eigen stem te geven, passend bij het betreffende personage.