Dansen in een keurslijf

Leïla Slimani (Rabat 1981), één van de meest gelezen hedendaagse Franse schrijvers, groeide op in Marokko en vertrok op haar 18e naar Parijs om te studeren. Tot 2012 was ze journalist, daarna richtte ze zich volledig op het schrijversschap. In 2016 ontving ze voor haar roman Chanson douce (Een zachte hand / De perfecte oppas) de Prix Goncourt. Haar werk wordt in veel talen vertaald.
'Kijk ons dansen' is het tweede deel van de trilogie 'Het land van de anderen'. Het eerste deel is in Nederlandse vertaling verschenen onder de titel 'Mathilde'. Beide delen zijn naar het Nederlands vertaald door Gertrud Maes. Het derde deel is nog niet verschenen. De trilogie is gebaseerd op de familiegeschiedenis van de schrijfster.

In 'Kijk ons dansen' staan de met elkaar verweven levens van een aantal leden van een Marokkaanse familie centraal aan het einde van de jaren 60 / het begin van de jaren 70 van de vorige eeuw, tegen de achtergrond van de politieke en economische ontwikkelingen van Marokko. Marokko is in 1956 onafhankelijk geworden van Frankrijk en wordt geregeerd door de conservatieve, dictatoriale koning Hassan II.
Door de familieverhalen heen komen de geschiedenis van Marokko en de interne politieke ontwikkelingen tot leven.
Alle personages zijn op zoek naar geluk, een goed leven, een manier om in vrijheid te dansen.
Mathilde en Amine beheren een goedlopende, enigszins afgelegen boerderij buiten Meknès en zijn succesvol. Zij behoren tot de nieuwe bourgeoisie en worden als lid toegelaten tot de Rotary, voorheen alleen toegankelijk voor Europeanen. Ze hebben een dochter Aïcha en een zoon Selim die opgroeien en hun vleugels uitslaan. Beiden hebben geen interesse de boerderij over te nemen. Aïcha gaat geneeskunde studeren in Straatsburg, Selim kiest voor de vrijheid en sluit zich aan bij een hippiegemeenschap.

De roman bestaat uit twee delen, ieder opgebouwd uit vele korte hoofdstukken. In elk hoofdstuk staat een aantal personages centraal, die met korte beschrijvingen getypeerd worden, maar die niet helemaal tot leven komen. Net als je wat meer te weten komt over een personage, vertrekt de alwetende verteller naar een ander personage.
Hierdoor is niet een echte hoofdpersoon aan te wijzen en is het lastig mee te leven met één van de, veelal tweedimensionale, personages. Een aantal personages leer je iets beter kennen omdat hun gedachten en gevoelens beschreven worden en ze een ontwikkeling doormaken. Aan het begin van het verhaal is Aïcha een onzekere studente, die anders is dan haar studiegenoten:

“Ze kon niet geloven dat ze mooi was en ze deed geen van de dingen waaraan andere meisjes van haar leeftijd zich overgaven om er leuk uit te zien. Geen make-up, geen sieraden, geen extravagante knot. “(p. 49).

Aan het einde van het verhaal is ze een getrouwde, zelfverzekerde vrouw, die doet wat ze wil, maar zoekende is hoe om te gaan met haar conservatieve echtgenoot.

Naast het thema van de geschiedenis van Marokko zijn als thema’s aan te wijzen: opgroeien, (het zoeken naar) vrijheid, familierelaties, identiteit. Het land verandert onder koning Hassan II en daardoor veranderen de mensen. Men is op zoek naar een eigen cultuur en een eigen persoonlijkheid, vrij van onderdrukking door familie, echtgenoten of een dictatoriale vorst. Naar een manier om in vrijheid te dansen. Vanwege de politieke situatie op dat moment, de dictatuur onder koning Hassan II, is de vrijheid van de bewoners ver te zoeken, en is de dans vooral een dans in een keurslijf.
Slimani vertelt haar verhaal chronologisch in een toegankelijke, vlotte taal met hier en daar heel mooie zinnen, zoals bijvoorbeeld de sfeertekening op p. 116:

"De golven braken niet meer op het strand, maar vloeiden uit, bijna zonder geluid, en streelden het zand als de zoom van een zijden japon."

Al met al een sfeervolle, toegankelijk geschreven historische familieroman met een overvloed aan personages.