Kleinzielig gevit onder een glazen stolp

De nieuwste T.C. Boyle – zijn zestiende roman – is een gefictionaliseerde versie van het experiment Biosphere 2, waarin acht proefkonijnen zich lieten opsluiten in een gesloten ecologisch systeem. Het doel: de mogelijkheid onderzoeken om de gehele mensheid naar Mars te verhuizen, mocht de klimaatopwarming het leven op aarde onmogelijk maken. Het is een experiment dat tot de verbeelding spreekt, vandaar ook dat het al vaker is opgedoken in boeken en films. Milieuproblematiek is één van de hoofdthema’s in Boyle’s werk, dus de verwachtingen zijn hooggespannen.

In de woestijn van Arizona staat een glazen kas waarin een miniatuurversie van de aarde is opgebouwd, met een stukje jungle, een stukje woestijn, en zelfs een mini-zee, compleet met koraal. Dit is de wereld waarin vier vrouwen en vier mannen gedurende twee jaar moeten overleven. Ze bewerken akkers, beheren hun kleine veestapel en zijn geheel zelfvoorzienend, de luchtsluis is dicht en blijft dicht. De eerste missie liep uit op een fiasco om dezelfde redenen als het echte experiment dat in 1991 plaatsvond: doordat de luchtsluis om het minste of geringste werd geopend, namen pers en publiek het experiment steeds minder serieus. Op Mars zou het immers lastig zijn om even een deurtje naar de aarde te openen voor wat extra zuurstof of voedsel. Boyle’s fictieve tweede team is dan ook vastbesloten het experiment volgens de wetenschappelijke uitgangspunten te voltooien.

Interessante onderwerpen te over dus, op wetenschappelijk en filosofisch niveau, maar ook op het individuele vlak. Wat motiveert de teamleden, of terranauten, om hieraan mee te doen? Hoe zit het met de sekte-achtige organisatie waarvoor ze werken, met aan het hoofd een charismatische leider die ‘God de Schepper’ wordt genoemd? Helaas vindt de auteur deze vragen minder relevant, en richt hij zich liever op het Big Brother-element van het experiment. Wat gebeurt er met acht mensen die elkaar niet hebben uitgekozen, wanneer je ze onder een glazen stolp stopt en ze voortdurend volgt met camera’s? Bij een auteur als Boyle hoef je daar niet naar te raden, meester als hij is in het ontbloten van menselijke zwakheden.

De terranauten die de Ecosfeer van Boyle bevolken, de één nog narcistischer dan de ander, doen vooral mee met dit bio-experiment om er beroemd mee te worden, waarna het geld vanzelf wel binnen zal stromen. Eenmaal binnen zijn ze voornamelijk geïnteresseerd in hun eerste levensbehoeften: voedsel en seks. Ze eten, ze praten over eten, ze denken aan eten, ze maken ruzie over eten. Op de voorraadkast komt al snel een slot. Hebben ze het een keer niet over eten, dan vragen ze zich vooral af wie het met wie doet en wie daar jaloers op is. De auteur besteedt hierbij nogal veel aandacht aan het uiterlijk van de vrouwelijke personages en laat hen onderling kiften over hun haar en make-up. Wanneer ze eens reflecteren op hun bezigheden, dan is dat meestal omdat ze zich afvragen hoe ze zich voor het publiek in een zo gunstig mogelijk daglicht kunnen stellen. We bezien dit alles door de ogen van drie vertellers, van wie er zich twee binnen bevinden en er één niet door de selectie kwam. Deze wrokkige en drankzuchtige Linda Ryu zorgt voor wat welkome afleiding van het voortdurende gevit in de Ecosfeer.

De Terranauten is menselijke utopie à la Boyle, en dat betekent veel zwartgallige menselijkheid en weinig utopie. Als thema is het interessant, maar de uitvoering resulteert in een boek dat nogal voortkabbelt van bananenpap naar zoete aardappelsoep. De ietwat voorspelbare plotwending komt te laat om dit goed te maken. Lees liever een ander boek uit Boyle’s interessante oeuvre.