Rauw, authentiek en belangrijk

In 1991 werd de zwarte Rodney King in Los Angeles bij zijn arrestatie zwaar mishandeld door de politie. Een buurtbewoner filmde het geweld met zijn videorecorder. In 1992 werden de vier politieagenten vrijgesproken van mishandeling. Als gevolg daarvan ontplofte de stad en was Los Angeles zes dagen lang het toneel van rellen, plunderingen, moord en brandstichting, tot daar door het leger een einde aan werd gemaakt. Dit is het Los Angeles van Ryan Gattis’ derde roman, Zes dagen (All Involved ).

Bruut politiegeweld tegen zwarte Amerikaanse burgers; het klinkt maar al te actueel. Maar dit is slechts de achtergrond van Ryan Gattis’ knap gecomponeerde roman. De auteur richt zich voornamelijk op wat er in Los Angeles gebeurde terwijl de stad een grote, brandende chaos was: bendes konden elkaar ongestoord te lijf gaan. In zeventien monologen laat de auteur ons kennismaken met zijn uiteenlopende personages: Latijns-Amerikaanse bendeleden, een brandweerman, een verpleegster, een dakloze, en buurtbewoners die hun best doen niet in de ellende verzeild te raken. In hun wijk, Lynwood, is een vijfenveertigjarige praktisch een bejaarde: zo groot is de kans dat je voor het bereiken van die respectabele leeftijd al door geweld om het leven bent gekomen. Ernesto, die in het eerste hoofdstuk op brute wijze vermoord wordt, is zo’n ongelukkige. Hij hoort niet bij een bende, maar zijn broer en zus wel, en daarom kan ook hij niet ontsnappen aan de spiraal van geweld die bij het bendeleven hoort. Vanaf Ernesto’s dood volgen we de bende van Big Fate, die Ernie’s dood wil wreken, en de mensen die soms tegen wil en dank betrokken raken bij alles wat volgt. Zes dagen bevat het ene na het andere memorabele karakter, zoals de sluwe strateeg Big Fate die opeens beseft dat de politie het te druk heeft en dat hij kan doen wat hij maar wil; brandweerman Anthony voor wie het normaal is dat hij bij het blussen van branden beschoten wordt door de mensen die hij probeert te helpen; en zwerver James die praat met de stad.

Gattis weet het leven in een wijk als Lynwood, in een stad als Los Angeles, op zeer authentieke wijze neer te zetten. Zijn karakters zijn soms keihard, bruut en gewelddadig, maar ook menselijk. Ze kunnen het ene moment koelbloedig een shootout voorbereiden, en het volgende moment dromen over een huis in een buitenwijk, een studie, een gezin. Gattis romantiseert niet, en hij vergoelijkt ook niet. Zes dagen is een filmische mozaïekvertelling over de bendehoofdstad van de wereld, een uitgestrekte stad met honderdveertig nationaliteiten en waar zesentachtig talen worden gesproken. Dit is een roman die op rauwe, poëtische wijze raakt aan belangrijke thema’s als ras, politiegeweld en problematiek in achterstandswijken. Een boek als dit, waarin actuele problematiek wordt aangekaart maar waarin de auteur evenveel oog heeft voor menselijkheid en schoonheid, laat zien dat literatuur nog steeds een belangrijke rol vervult.

Ten slotte is Zes dagen ook nog eens een boek vol memorabel taalgebruik, zelfs in de Nederlandse vertaling van Gerda Baardman waarin de vlotte Amerikaanse straattaal moeiteloos overeind blijft; een prestatie. De ene oneliner volgt de andere op en de zware en harde gebeurtenissen worden soepel, rechtdoorzee en met humor verwoord. Op zijn best is Gattis wanneer hij af en toe de stad zelf, Los Angeles, toont als zijn meest prominente karakter, waarbij de stad een levend organisme wordt: “De stad is een overlever. Hij gaat altijd door, wat er ook gebeurt, dwars door alle vlammen heen, en aan de andere kant komt hij weer tevoorschijn, kapot, mooi en nieuw.”