Haenel schreef een slecht en volstrekt overbodig boek

Yannick Haenel (1967) is een Franse schrijver, bekroond met meerdere literaire prijzen. Haenel schrijft in dit boek over de Poolse verzetsman Jan Karski, die met eigen ogen het getto in Warschau heeft gezien en die met eigen ogen de verschrikkingen van een vernietigingskamp heeft aanschouwd: “ zestig jaar na de bevrijding van de concentratiekampen in Midden-Europa weten we dat het onmogelijk is om het geweten van de wereld wakker te schudden, dat niets dat geweten ooit wakker zal schudden omdat het geweten van de wereld niet bestaat, de wereld geen geweten heeft, en dat het idee van de ‘wereld’ waarschijnlijk niet meer bestaat.” Daarom grijpt de wereld ook niet in bij de genocide in Gaza of de etnische zuivering op de Westelijke Jordaanoever. Maar dit terzijde.

Al snel stel ik vast dat Haenel vooral de tijd neemt om het boek van Karski na te vertellen maar dat boek heb ik net uit. Het was mij liever geweest als hij zijn lezers had aangeraden eerst het boek van Karski zelf te lezen. En het bezoek aan het getto vertelt hij zelfs twee keer.

Waar ik verwacht had meer te weten te komen over Jan Karski en zijn leven na de oorlog wordt een boek naverteld dat ik net gelezen heb. Wat is in vredesnaam de zin, het nut hiervan? Waarom zou ik de versie van Haenel prefereren boven die van Jan Karski zelf? En waar die titel op slaat? Ik zou het niet weten. Op de achterflap wordt dit boek een romanbiografie genoemd maar dat slaat helemaal nergens op. Dit boek is noch een roman, noch een biografie. Haenel heeft het zichzelf wel heel gemakkelijk gemaakt. En op diezelfde achterflap wordt Der Spiegel geciteerd: “ De constructie van dit boek is gewaagd voor een literair werk, en veroorzaakte prompt een schandaal“. Welk schandaal? Hoezo?
Kom, denkt de uitgever, ik gooi er nog een citaat tegenaan, van Die Welt dit keer: “Haenels blik op de Shoah is anders dan die waaraan we gewend zijn”. Maar Haenel heeft in dit hele boek niet één keer iets van een eigen blik, een eigen mening, een eigen interpretatie laten zien. Haenel schreef niet meer dan een verschrikkelijk slecht en ongelooflijk teleurstellend boek. Jan Karski zou zich diep beledigd hebben gevoeld.

Enno Nuy
Oktober 2024