Heeresma blijft ook nu nog zeer goed leesbaar!

Heere Heeresma(1932 - 2011) zag zichzelf niet als literator maar als schrijver. Zijn beste jaren waren die in de tijden van provo. Hij schreef vooral verhalen in alle soorten en maten en schreef desnoods pornoverhalen als er geld mee te verdienen viel. En vijf ervan werden nog verfilmd ook. Een dagje aan het strand zelfs twee keer, de eerste door Roman Polanski nog wel. Bij Heeresma zul je geen grote thema’s aantreffen, geen filosofische verkenningen of morele vergezichten. Hij beschreef het leven dat mensen zoals hij nu eenmaal leidden. Tegen de klippen op, tegen de verdrukking in, tegen wil en dank. Geen ambities, geen grote liefdes, geen moeder- of vadercomplex. Nee, gewone mensen die hard moeten ploeteren om het hoofd boven water te houden. Maar wel altijd met humor, onderkoeld en zeker niet duimendik maar altijd humor.
Heeresma schrijft niet literair, bij hem geen volzinnen met eindeloze bijzinnen, geen paginalange beschrijvingen van landschap, milieu of zielenroerselen. Heeresma beschrijft wat hij ziet, denkt en voelt, op een haast rauwe manier. Hij graaft niet diep, zie maar wat je ervan maakt, het is wat het is.

Veel van zijn verhalen lijken tragikomedies, je hebt soms medelijden met de karakters die hij beschrijft maar dan zie je ook hoe die mensen in weerwil van hun lot het hoofd overeind houden, met zelfspot naar hun leven kijken en dan ijzerenheinig gewoon doorgaan. Altijd weer die humor, zo aanstekelijk.
Dronken deuren uit een verzopen verleden is een bloemlezing van door de schrijver bezochte drinkgelegenheden. Inclusief een foto van de toegangsdeur . De bijschriften bij de foto’s zijn in telegramstijl, droogkomisch, soms ronduit hilarisch. Ja, innemen kon Heeresma wel, Jezus wat een aantallen vermeldt hij telkens!

Wat vooral opvalt is dat de verhalen van Heeresma, ook al spelen zij zich ergens rond de jaren zeventig van de vorige eeuw af, nergens gedateerd aandoen. Noch door de anekdotes, noch door de verteltrant, noch door het taalgebruik. Alles bij elkaar krijgt de lezer en passant een helder tijdsbeeld voorgeschoteld van onze samenleving zo’n vijftig jaar geleden. Misschien was dat de reden voor de titel van deze bundel. Een ding is zeker, ik ga meer van Heeresma lezen, ik ben gevallen voor zijn aanstekelijke humor. Heerlijk om in zo’n bundel te grasduinen. Ik probeer er zo lang mogelijk over te doen.

Heel eerlijk: niet alle verhalen zijn even goed maar in elk verhaal is wel een verrassende wending of een ontroerende zin te vinden, een glimlach of kwinkslag. Opmerkelijk en vaak ontroerend zijn zijn verhalen over de oorlog. Prijzen heeft Heeresma niet of nauwelijks gewonnen maar dat zegt niets over de waardering die hem toekwam.


Enno Nuy
Juli 2024